Zwężenie tętnic szyjnych

Przepływ krwi do mózgu możliwy jest dzięki dwóm wewnętrznym tętnicom szyjnym (2/3 krwi przepływającej przez mózg) i dwóm tętnicom kręgowym (1/3 krwi). Organizm wykształcił sprawne mechanizmy chroniące mózg przez niedokrwieniem (tzw. koło tętnicze Willisa). Jest to system połączonych ze sobą kilku naczyń tętniczych. Jego podstawową funkcją jest możliwość zapewniania – nawet pomimo istnienia jakichś patologii w obrębie naczyń krwionośnych – stałego dopływu krwi do wszystkich struktur mózgowia.

Koło tętnicze Willisa

Czasem jednak dochodzi do nagłego zatoru w świetle naczynia, co może doprowadzić do poważnych skutków zaburzonego przepływu krwi, takich jak: przemijające niedokrwienie mózgu, udar niedokrwienny lub zaniewidzenie jednooczne. Upośledzenie przepływu krwi przez te naczynia prowadzi do zaburzeń funkcjonowania najbardziej wrażliwego na niedokrwienie narządu w naszym organizmie – mózgu. 

Zwężenie tętnic szyjnych to szczególny przykład choroby, której podłożem jest miażdżyca stanowiąca przyczynę ponad 90 proc. zwężeń i niedrożności. Blaszka miażdżycowa tworzy się zwykle w początkowym odcinku tętnicy szyjnej wewnętrznej – zaraz za miejscem podziału tętnicy szyjnej wspólnej. Rosnąc do światła naczynia, prowadzi do jego sukcesywnego zwężania, a w końcu do powstania niedrożności.

Objawy

Zwężenia i niedrożność tętnic szyjnych mogą przebiegać objawowo lub bezobjawowo. Za chorego objawowego uważa się człowieka, u którego w ciągu ostatnich 6 miesięcy doszło do wystąpienia przejściowych lub trwałych objawów niedokrwienia mózgu. Wówczas obserwuje się następujące neurologiczne objawy:

• zaburzenia ruchowe, niedowłady i porażenia;
• zaburzenia czucia;
• zaburzenia mowy;
• zaburzenia widzenia.

Ponadto mogą pojawić się bóle i zawroty głowy, problemy z pamięcią, chwilowa utrata przytomności lub szmer nad tętnicami szyjnymi. 

Leczenie

Leczenie zachowawcze

Polega na minimalizowaniu czynników ryzyka wystąpienia miażdżycy oraz pojawiania się zakrzepów. W tym celu podaje się doustnie salicylany, które hamują agregację płytek krwi, zmniejszając ryzyko powstania zatorów i wystąpienia udaru niedokrwiennego. Aby zwolnić postęp miażdżycy, należy zaprzestać palenia tytoniu, utrzymywać prawidłową masę ciała, stosować odpowiednią, zbilansowaną dietę oraz pamiętać o codziennym wykonywaniu umiarkowanego wysiłku fizycznego.

Leczenie inwazyjne 

Celem leczenia inwazyjnego jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia udaru mózgu. Wykonywane są następujące zabiegi chirurgiczne:

1. operacyjne usunięcie blaszki miażdżycowej powodującej zwężenie tętnicy szyjnej:
   - enderterektomia tętnicy szyjnej,
   - plastyka łatą naczyniową lub szwem naturalnym.
2. angioplastyka wewnątrznaczyniowa z wszczepieniem stentu 

Rokowanie

Ryzyko wystąpienia udaru w ciągu 2 lat u leczonych zachowawczo chorych z 70–99-proc. zwężeniem tętnicy szyjnej, którzy przebyli epizod niedokrwienia mózgu, wynosi 26 proc., u chorych ze zwężeniem 50–69-proc. – 22 proc. w ciągu 5 lat. Po udanym leczeniu chirurgicznym lub wewnątrznaczyniowym u chorych objawowych ryzyko wystąpienia udaru mózgu lub zgonu jest niskie i wynosi 0,5 proc. na rok. Śmiertelność okołooperacyjna nie powinna przekraczać 1 proc., a ryzyko poważnych powikłań (udar mózgu, zawał serca) w okresie okołozabiegowym wynosi 6 proc.

Opracowała Agata Majcher

Źródło: 

Choroby układu krążenia w: „Medycyna Praktyczna”, redaktorzy działu: A. Budaj, W. Leśniak.