Zatorowość płucna

Zatorowość płucna (zator tętnicy płucnej) polega na zamknięciu lub zwężeniu tętnicy płucnej lub części jej rozgałęzień przez materiał zatorowy (skrzepliny, płyn owodniowy, powietrze, tkankę tłuszczową, masy nowotworowe lub ciała obce). 

Zatorowość płucna najczęściej spowodowana jest przemieszczeniem się do krążenia płucnego skrzeplin powstałych w żyłach głębokich kończyn dolnych lub miednicy mniejszej. Rzadziej skrzepliny pochodzą z żył górnej połowy ciała, np. żył podobojczykowych i pachowych.

Zatorowość płucna może mieć różne stopnie ciężkości choroby, którą szacuje się na podstawie skali różnych ryzyk. Wyróżnia się:

1. Zatorowość płucną wysokiego ryzyka – występuje, gdy pomimo wdrożonego leczenia tzw. śmiertelność wewnątrzszpitalna wynosi 15 proc. Obecne są objawy wstrząsu lub hipotensja (obniżenie ciśnienia tętniczego poniżej 100 mm Hg ciśnienia skurczowego lub 60 mm Hg ciśnienia rozkurczowego) związane z sepsą.
   
   
2. Zatorowość płucną bez niestabilności hemodynamicznej (niewysokiego ryzyka):
   a) zatorowość płucną pośredniego ryzyka – ryzyko zgonu na poziomie 3–15 proc.,
   b) zatorowość płucną niskiego ryzyka – ryzyko zgonu na poziomie 1 proc.

Objawy

Objawy zatorowości płucnej zwykle pojawiają się nagle, a najczęstsze z nich to: 

• duszność – u około połowy chorych,
• ból w klatce piersiowej o charakterze opłucnowym, czasem wieńcowym – u około połowy chorych,
• kaszel, zwykle suchy – u około 20 proc. chorych,
• zasłabnięcie lub omdlenie – u około 6 proc. chorych,
• krwioplucie – u około 7 proc. chorych.

Leczenie

Zatorowość płucną można leczyć różnymi technikami – w zależności od stopnia ciężkości choroby.

Kiedy zatorowość płucna nie daje powikłań i nie zagraża życiu, zwykle stosuje się farmakologię przeciwkrzepliwą. Przykłady leków przeciwkrzepliwych: apiksaban, dabigatran, rywaroksaban, fondaparynuks, rywaroksaban, acenokumarol, warfaryna, heparyna.

Jeśli zatorowość płucna przebiega ciężko i jest połączona ze wstrząsem lub niewydolnością prawej komory, wdrożone muszą zostać zabiegi ratujące życie. Chory jest zwykle umieszczany na oddziale intensywnej terapii, podłączany do respiratora i wspomagany podawaniem tlenu. 

W niektórych przypadkach stosuje się także leczenie trombolityczne. Bazuje ono na szeregu zabiegów skupionych na rozpuszczaniu skrzeplin za pomocą leku, który wprowadza się przez cewnik bezpośrednio do tętnicy płucnej. Stosowane jest u chorych w stanie ciężkim, jeśli kilkugodzinne podawanie heparyny nie przynosi rezultatu. Leczenie trombolityczne jest jednak inwazyjną metodą, która może być przyczyną powikłań krwotocznych o ciężkim charakterze – sięga się więc po nie tylko w stanach bezpośredniego zagrożenia życia.

W najcięższych przypadkach można rozważyć embolektomię płucną – zabieg chirurgiczny polegający na operacyjnym usunięciu skrzeplin z tętnic płucnych lub na rozdrobnieniu skrzepliny za pomocą cewnika. Z uwagi na to, że takie zabiegi wymagają stosowania krążenia pozaustrojowego, wykonuje się je tylko w wysokospecjalistycznych ośrodkach dysponujących odpowiednim sprzętem i personelem.

Rokowanie

Śmiertelność w przypadku nieleczonej (nierozpoznanej) zatorowości płucnej szacuje się na około 30 proc. Większość zgonów wynika z faktu nieotrzymania na czas leku przeciwkrzepliwego. Prawidłowo rozpoznane i od razu wdrożone leczenie pozwoli na ograniczenie ryzyka zgonu do minimum – przy ostrym epizodzie do ok. 3 proc. Celem leczenia jest doprowadzenie do całkowitego rozpuszczenia skrzepliny oraz prewencja nawrotu choroby.

Opracowała Agata Majcher

Źródło: 

Choroby układu krążenia w: „Medycyna Praktyczna”, redaktorzy działu: A. Budaj, W. Leśniak.