Z czego zbudowana jest nasza skóra

Skórę można porównać do perfekcyjnie dopasowanego, skrojonego na miarę kombinezonu – pasującego na każdego, niezależnie od sylwetki czy masy ciała. Ten kombinezon jest elastyczny, nie trzeba go prasować, ma zdolności do regeneracji i samonaprawiania.  Jest  wodoodporny, ma właściwości termoregulacyjne – czyli kiedy trzeba, grzeje, a kiedy trzeba – chłodzi. Chroni przed negatywnymi czynnikami z zewnątrz, np. przed zanieczyszczeniami czy promieniowaniem. A do tego jest dostępny za darmo.

Ludzka skóra to nasz największy organ, wspaniały i doskonale spersonalizowany kombinezon. Składa się z wielu warstw, z których każda z nich spełnia określoną funkcję. Przyjrzyjmy się, czym właściwie jest skóra, jakie spełnia funkcje i dlaczego powinniśmy poświęcić jej uwagę.

Czym jest skóra

Skóra człowieka składa się z:

•    naskórka,
•    skóry właściwej,
•    tkanki podskórnej.

Naskórek (wodoodporna zbroja)

Naskórek możemy porównać do wodoodpornej zbroi, której zadaniem jest ochrona przed negatywnymi czynnikami z zewnątrz. Stanowi wierzchnią warstwę skóry. Dzięki ciągłemu złuszczaniu podlega on systematycznemu odnawianiu się i regeneracji. Grubość naskórka to ok. 100 µm.

Warstwy naskórka

Mimo iż naskórek jest cienki, także i on składa się z kilku warstw: rogowej, ziarnistej, kolczystej i podstawnej.

•    Warstwa rogowa to najbardziej zewnętrzna warstwa naskórka. Jest zbudowana z komórek o nazwie „korneocyty". To w tej warstwie zachodzi proces rogowacenia naskórka. Korneocyty są martwe i zbudowane z keratyny wzmacniającej włosy i paznokcie.

•    Warstwa ziarnista jest jedną z warstw tworzących naskórek, w której znajdują się ziarenka białek keratynowych. Składa się z 3–5 warstw wrzecionowatych komórek o spłaszczonych jądrach wypełnionych ziarenkami keratohialiny (mieszaniny białek keratynowych), które po obumarciu jądra i cytoplazmy tworzą keratynę.

•    Warstwa kolczysta jest najgrubszą spośród wszystkich warstw naskórka, zbudowana z komórek połączonych ze sobą kolczastymi wypustkami. Podobnie jak w warstwie podstawnej także tutaj zachodzą podziały komórkowe umożliwiające ciągłą odnowę naskórka.

•    Warstwa podstawna – u podstawy naskórka wytwarzane są pigmenty – melaniny – powstające pod wpływem enzymu, tyrozynazy. Melaniny chronią głębsze warstwy skóry przed szkodliwym działaniem promieni ultrafioletowych.

Pod wpływem promieniowania słonecznego uzyskujemy opaleniznę. W podstawie naskórka zachodzi proces  przekształcania promieni słonecznych w witaminę D. Warstwę podstawną zasiedlają także  limfocyty – komórki walczące o naszą odporność z zewnętrznymi patogenami, którym udało się przedostać przez zbroję warstw naskórka, komórki Langerhansa odpowiedzialne za ochronę immunologiczną oraz komórki Merkla – mające właściwości czuciowe.

Nasza naskórkowa zbroja narażona jest na nieustanny kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Podlega ścieraniu oraz mechanicznym uszkodzeniom. Aby mogła spełniać swoje funkcje, nieustannie się regeneruje. Stare komórki są zastępowane nowymi w ciągu 4–6 tygodni.

Skóra właściwa, czyli hamaki i elastyczne sprężynki – kolagen oraz elastyna

Skóra właściwa ma grubość od 500 µm do 1 mm. Zbudowana jest z tkanki łącznej. Aby zapamiętać, czym jest skóra właściwa i jakie są jej funkcje, spójrzmy na to, co wchodzi w jej skład, a są to głównie białka strukturalne nadające skórze wytrzymałość (kolagen) i elastyczność (elastyna). Białka kolagenu pod mikroskopem przypominają taśmy, takie jak w hamaku, a białka elastyny wyglądają jak sprężynki. Dzięki tym dwóm białkom nasza skóra jest elastyczna i rozciągliwa. Są one zatopione w żelu proteoglikanowym, w skład którego wchodzi m.in. kwas hialuronowy. Jego funkcją jest tworzenie żelu – zbiornika wodnego dla skóry. W skład skóry właściwej wchodzą także inne komórki, a wśród nich: makrofagi, limfocyty, granulocyty i eozynofile.

Warto zwrócić jeszcze uwagę na unerwienie skóry właściwej, które niesie ważne informacje, np. odnośnie odczuwalnej temperatury. Nerwy rejestrują najmniejszy dotyk, wysyłając sygnał do mózgu. Dzięki temu dostajemy informację o: bólu, cieple, zimnie, suchości, wilgotności czy łaskotaniu.

Tkanka podskórna – ochronny tłuszczyk

Tkanka podskórna to najgłębsza warstwa skóry. Ma tę samą budowę co skóra właściwa plus dodatkowo znajdują się w niej komórki tłuszczowe (adipocyty). To tu gromadzi się potrzebny tłuszczyk, dzięki któremu możemy swobodnie rozsiąść się w fotelu i od tego się nie rozsypać.

Także warstwa podskórna ma swoich strażników odporności, zwanych „makrofagami". To tu zachodzi proces regeneracji – gdy się skaleczymy, rana pokrywa się skrzepem krwi chroniącym przed patogenami z zewnątrz. W skrzepie pojawiają się także fibroblasty, które naprawiają ranę, tworząc bliznę. Także w tkance podskórnej znajdują się gruczoły i dolne fragmenty korzeni włosów oraz tkanki łącznej. Tkanka podskórna odgrywa bardzo ważną rolę w procesie termoregulacji (np. odpowiada za wydzielanie potu).

Skóra to nasz przyjaciel

Skórę należy rozpieszczać i dbać o nią, ponieważ stanowi ona pierwszą i najważniejszą barierę pomiędzy głębszymi warstwami naszego ciała a środowiskiem zewnętrznym. Zakończenia nerwowe w skórze informują nas o zagrożeniach, one także dostarczają nam miłych bodźców. Skóra to również nośnik informacji odzwierciedlający stan zdrowia naszego organizmu. Skóra jest organem, który zostanie z nami do ostatnich dni. Warto więc zaprzyjaźnić się z nią i  poznać jej potrzeby.

Opracowanie Agata Majcher