Wspomnienie Lorda Vadera, czyli o związku flory jelitowej z bezdechem nocnym

Skrót CPAP (Continuous Positive Airway Pressure), czyli „stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych” [metoda stosowana do wspomagania oddychania w czasie leczenia niewydolności oddechowej czy bezdechu nocnego – przyp. red.].

Lord Vader brzmi właśnie jak mężczyzna noszący XX-wieczne urządzenie do wykonywania CPAP, a jeśli kiedykolwiek zostaniesz uwięziony w windzie z grupą maniaków Gwiezdnych wojen, wyjaśnią, że strój Vadera rzeczywiście ma zapewnić CPAP, regulując ciśnienie powietrza i pomagając mu oddychać.

Darth Vader musiał używać urządzenia do CPAP, ponieważ jego płuca były zwęglone, kiedy wpadł do dołu z lawą na planecie Mustafar. To był niezwykły przypadek. Jednak większość ludzi używa urządzeń CPAP w celu złagodzenia obturacyjnego bezdechu sennego (OBS), a ich liczba szybko rośnie, ponieważ ryzyko rozwoju OBS wzrasta wraz z masą ciała. Przyrost masy ciała o 10 proc. wiąże się z 6-krotnym wzrostem ryzyka OBS (1).

W związku z tym, że ludzie nadal się tuczą na diecie przemysłowej, liczba OBS rośnie (2, 3). Może ona obecnie osiągnąć nawet 13 proc. liczby populacji wszystkich dorosłych Amerykanów (3, 4) i przewiduje się, że będzie wzrastać.

W miarę rozszerzania się obwodu talii gromadzą się złogi tłuszczu w gardle i jamie brzusznej. Blokują one drogi oddechowe i zmniejszają objętość oddechową, co zwiększa prawdopodobieństwo zapadnięcia się górnych dróg oddechowych podczas snu. Jeśli twój partner chrapie i od czasu do czasu krztusi się podczas snu, prawdopodobnie cierpi na bezdech senny. A jeśli budzisz się wyczerpany, przygnębiony i rozdrażniony, z bólem głowy i suchością w ustach i gardle, prawdopodobnie też to masz.

To poważna sprawa. Darth Vader zmarł na co innego, ale księżniczka Leia (Carrie Fisher) została zabita przez komplikacje związane z OBS oraz koktajl ulicznych narkotyków w Boeingu lecącym na LAX (5) [port lotniczy w Los Angeles – przyp. red.]. Bezdech senny jest niebezpieczny, ponieważ przyczynia się do wielu poważnych patologii.

OBS obniża poziom tlenu we krwi, podnosi poziom dwutlenku węgla i triadę: kortyzolu, insulinooporności oraz glukozy (6, 7). Zmiany te przyczyniają się do zwiększonego ryzyka: cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, migotania przedsionków, udarów, zawałów serca i zastoinowej niewydolności serca. Podwyższony poziom kortyzolu (6, 7) pokazuje, że bezdech senny jest znaczącym stresorem, a na dłuższą metę zwiększa ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych i pojawienia się demencji (8–13).

Istnieje również prawdopodobny związek OBS z rakiem.
OBS jest silnie powiązany z otyłością i starzeniem się, które same w sobie są istotnymi czynnikami ryzyka zachorowania na raka, a zatem zakłócają zmienne w wielu badaniach epidemiologicznych (14), które wskazują na związek między OBS a rakiem.

Nie ma bezpośredniego dowodu na to, że OBS wywołuje raka. Jednak: niedotlenienie, zapalenie, upośledzony nadzór immunologiczny, zaburzenia snu, dysbioza i utrata wrażliwości na insulinę wywołane przez OBS są uznawane za mechanizmy promujące raka (15–17). Zwiększają rakotwórczość, tempo wzrostu guza i inwazyjność komórek nowotworowych (18).
Coraz więcej dowodów sugeruje, że OBS rzeczywiście zwiększa ryzyko niektórych nowotworów klinicznych, w tym czerniaka (19). Niedawna i bardzo obszerna metaanaliza (20) wydaje się potwierdzać tę ideę. Trwają dalsze badania, ale argumenty przemawiające za CPAP są już bardzo mocne.

Noszenie aparatu CPAP w łóżku jest (moim zdaniem) głęboko niewygodne, ale zmniejsza ryzyko wielu z powyższych zagrożeń (21–24). Wszelkie subtelne zmiany w strukturze twarzy spowodowane długotrwałym nosowym CPAP (25, 26) – znane również jako „syndrom stłuczonej twarzy” – zostaną zniwelowane przez zmniejszenie oznak braku snu. A rano poczujesz się bardziej wypoczęty.

Dlatego aparat CPAP – który można uznać za połączenie człowieka, mopsa i odkurzacza (27) – to obecnie przemysł o wartości 10 mld dolarów. Aparat ten nie jest jednak kompletnym rozwiązaniem – jak można się spodziewać, odżywianie również odgrywa pewną rolę. Nie tylko w ramach pomocy pacjentom z OBS w utracie wagi. Stosunkowo nowe badania podkreślają znaczenie przewlekłego stanu zapalnego w OBS.

Nagłe nocne zmiany natlenienia powodują stres oksydacyjny, który nakłada się na stres zapalny (28). Poziomy różnych cytokin zapalnych we krwi dobrze korelują z ciężkością OBS (29–32) i uzasadnione jest scharakteryzowanie OBS jako zaburzenia z istotnym komponentem zapalnym. Wydaje się, że jest to szczególnie związane z uszkodzeniem hipokampu i kory mózgowej (8–13, 33) oraz dalszymi sercowo-naczyniowymi punktami końcowymi (22–24, 34).

Przewlekły stres zapalny może poprzedzać OBS (35), przy czym oba problemy wynikają głównie z otyłości (35), ale fakt, że użycie CPAP zmniejsza markery stanu zapalnego (36–38) pokazuje, że OBS rzeczywiście powoduje stan zapalny. To z kolei pomaga wyjaśnić, dlaczego CPAP zmniejsza śmiertelność (39), chociaż to zmniejszone ryzyko pojawia się dopiero po 6–7 latach użytkowania aparatu.

Pozytywne efekty biochemiczne i kliniczne (21–25) zwykle pojawiają się wcześniej, po ok. 4–6 miesiącach. Gdybyśmy mieli zastosować dodatkowe przeciwzapalne narzędzia żywieniowe, doświadczenie kliniczne w tym temacie każe mi spodziewać się zmian biomarkerów i poprawy objawowej w wielu przypadkach w ciągu 2–3 miesięcy. Ponadto ogólne korzyści zdrowotne powinny być znacznie większe.

Myślę, że warto byłoby to wypróbować. Jeśli w tym argumencie jest jakakolwiek podstawa, suplementacja HUFA omega-3 i polifenoli może być użyteczną, tanią interwencją na poziomie podstawowym – szczególnie dla tych, którzy nie lubią nosić urządzenia CPAP w łóżku.

Niewykluczone, że pojawią się również dodatkowe korzyści. Znaczna liczba przypadków nadciśnienia tętniczego opornego na leczenie ma współistniejący OBS (41–42), a ja widziałem, jak kombinacja HUFA omega-3 i polifenoli amfifilowych obniża ciśnienie u wielu pacjentów z nadciśnieniem pierwotnym. Ta podwójna odpowiedź potwierdzająca sprawia, że potencjalne zastosowanie CPAP i suplementacji w OBS jest jeszcze bardziej obiecujące. Istnieją dowody na to, że dieta przeciwzapalna zmniejsza ryzyko OBS (43), chociaż utrata masy ciała związana z tą dietą jest kolejnym prawdopodobnym mediatorem.
Wydaje się, że dysbioza jelitowa również ma wpływ na nadciśnienie związane z OBS i może być połączona z zapaleniem nerwów (44, 45). Mieszane włókna prebiotyczne stanowią zatem kolejne narzędzie farmako-odżywcze, które można wypróbować w takich przypadkach.

Istnieje bardziej ogólna i ważniejsza kwestia, którą przedstawiłem w poprzednich artykułach. OBS jest powiązany z: otyłością, przewlekłym stanem zapalnym, demencją, dysbiozą rakiem, i nadciśnieniem opornym (12, 13, 17-20, 42, 44, 46, 47). Tymczasem naukowcy na całym świecie próbują przeanalizować te powiązania – cóż, nie jest to najefektywniejsze wykorzystanie funduszy przeznaczonych na badania.

U ludzi żyjących współcześnie wszystkie te patologie wzajemnie na siebie oddziałują i wzmacniają się, ale są objawami tego samego złego samopoczucia. Są w dużej mierze napędzane przez te same czynniki dietetyczne i te związane ze stylem życia, które powodują: przewlekły stres zapalny, niedożywienie typu B, dysbiozę i niedopasowanie glikemii.

W szkole medycznej uczono mnie, aby w miarę możliwości zajmować się podstawowymi problemami pacjentów równolegle z leczeniem objawowym. Dlatego zalecam protokół zdrowotny jako część każdej strategii ograniczania ryzyka i zarządzania nim.

Ćwiczenia podniebienia, paski nosowe, stabilizatory języka, regulatory żuchwy, a nawet zabiegi chirurgiczne stanowią alternatywę dla CPAP (50), a ostatnio iNAP [wewnątrzustne ujemne ciśnienie w drogach oddechowych – przyp. tłum.] (49) został wprowadzony jako najnowsza i najlepsza alternatywa starzejącej się technologii. Te mechaniczne poprawki mogą przynieść ulgę w objawach, ale moim zdaniem nadal nie rozwiązują podstawowego problemu.

To, że lepiej jesz, może oznaczać, że „lepiej śpisz” (50). Na dłuższą metę prawdopodobnie będziesz też lepiej oddychać i lepiej żyć.

prof. Paul Clayton

Bibliografia na stronie autora: https://drpaulclayton.eu/blog/sleeping-with-darth/