Wirusowe zapalenia płuc – przegląd

Wirusowe zapalenie płuc pojawia się często jako powikłanie po grypie, choć nie jest to jedyna przyczyna choroby.

Najwięcej zachorowań występuje w okresie jesiennym, a czynnikami które zwiększają ryzyko zapadnięcia na chorobę, są: cukrzyca, nałogowe palenie tytoniu, podeszły wiek i in.

1. Koronawirusy

SARS – Severe Acute Respiratory Syndrome – ciężki ostry zespół oddechowy

Koronawirus SARS-CoV jest chorobą zakaźną o cechach zapalenia płuc. Prekursorem wirusa jest wirus bytujący wśród małych zwierząt azjatyckich, których mięso jest sprzedawane na targach, głównie w Chinach. Prawie wśród 100% przypadków chorych pierwszym objawem jest gorączka.

Pozostałe objawy, które mogą wystąpić:

• kaszel,
• bóle mięśni, dreszcze,
• ból głowy lub biegunka.

Sposób zarażenia: droga kropelkowa podczas bliskiego kontaktu z chorym. Okres między zakażeniem a wystąpieniem pierwszych objawów wynosi od 2 do 10 dni. Wśród dzieci oraz wśród osób o obniżonej odporności objawy są mniej nasilone.

Objawy:

• Gorączka powyżej 38°C jest najbardziej charakterystycznym objawem, ale mogą towarzyszyć także inne, które niekoniecznie muszą wystąpić jednocześnie: kaszel, duszność, trudności w oddychaniu lub niedotlenienie.
• Podejrzenie o kontakt z osobą chorą na SARS oraz powrót z rejonów o dużym ryzyku zachorowania lub kontakt z zakażonym materiałem.

Badania diagnostyczne

RTG klatki piersiowej: u 80% chorych pacjentów badania radiologiczne w dolnych płatach płuc wykazały zmiany zagęszczeń pęcherzykowych – zacienienia (cienie). Dla pewności warto badania potwierdzić tomografem, gdyż rentgen może nie wychwycić wszystkich zmian.

Wzrost AST i ALT w surowicy oraz/lub zmniejszenie liczby limfocytów we krwi obwodowej poniżej 1000/μl.

Molekularne potwierdzenie zakażenia wirusem SARS-CoV – metody molekularne to na przykład wymaz z nosogardła lub pobranie próbki kału czy moczu.

Leczenie

W zwalczaniu koronawirusów stosuje się leczenie objawowe, tlenoterapię lub wentylację mechaniczną płuc. Próbowano także stosować leki przeciwwirusowe takie jak: rybawirynę, rytonawir lub lopinawir. Podawano również interferony i glikokortykosteroidy. Uważa się, że metyloprednizolon 1000-2000 mg/d sprawdza się w ciężkiej, postępującej postaci choroby. Obserwowano poprawę po dożylnym podaniu przeciwciał z surowicy osób wyleczonych. Dotąd nie wynaleziono szczepionki na ten wirus.

MERS CoV – Middle East Respiratory Syndrome – bliskowschodni zespół oddechowy

Jest to drugi ze znanych koronawirusów. Przypuszcza się, że jego rezerwuarem są wielbłądy. Pierwszy przypadek wirusa MERS odnotowano na terenie Półwyspu Arabskiego w 2012 roku. MERS CoV jest mniej zaraźliwy niż SARS CoV, lecz śmiertelność wśród zarażonych MERS jest większa o około 35%. Okres wylęgania wynosi od 2 do 14 dni.

Sposób zarażenia nie jest w pełni poznany. Przypuszcza się, że patogenami mogą być: mleko, mięso, mocz, kał oraz wydzielina z dróg oddechowych wielbłądów.

Objawy wcale nie muszą wystąpić, ale jeśli wystąpią, będą to objawy ciężkiego zapalenia płuc z towarzyszącym wstrząsem septycznym lub niewydolnością wielonarządową:

• choroba rozpoczyna się gorączką i kaszlem,
• bóle głowy, mięśni, stawów,
• duszności,
• nudności, wymioty.

Grupy ryzyka: ryzyko ciężkiego przebiegu jest bardzo wysokie wśród osób z upośledzoną odpornością i wśród ludzi w starszym wieku. Towarzyszące choroby układu oddechowego, moczowego lub krążenia również zwiększają ryzyko.

Leczenie

Najczęściej stosuje się leczenie objawowe, a w przypadku niewydolności oddechowej – tlenoterapię i wentylację mechaniczną.

Zapobieganie koronawirusom

Podstawową kwestią jest przestrzeganie zasad higieny osobistej: częsta dezynfekcja rąk, niedotykanie brudnymi rękami oczu, ust, nosa. Zaleca się także ograniczony kontakt z osobami zakażonymi. Dotychczas nie wynaleziono szczepionki na koronawirusy.

2. Grypowe zapalenie płuc

Zapalenie płuc mogą wywołać także wirusy grypy A lub B. Ten rodzaj zapalenia najczęściej pojawia się w okresie epidemii grypy.

Objawy:

• gorączka,
• kaszel,
• nieżyt nosa (katar),
• ból mięśni,
• przyspieszony oddech,
• sinica.

Diagnostyka

Wymazy z gardła lub z wydzieliny oskrzelowej.

Leczenie

Grypowe zapalenie płuc leczy się objawowo. Niektóre leki przeciwwirusowe (np. amantadyna lub rymantadyna) podane w ciągu 48 godzin mogą złagodzić przebieg choroby.

Agata Majcher

Źródło:
Choroby układu oddechowego, redaktorzy działu: E. Niżankowska-Mogilnicka i R. Krenke, [w:] „Medycyna Praktyczna”, Kraków 2018.