Agata Majcher

Różyczka

Różyczka jest chorobą wirusową rozwijającą się tylko u ludzi.

Czynnik wywołujący to wirus różyczki (Rubella virus), który wnika do ludzkiego organizmu drogami oddechowymi, a następnie atakuje węzły chłonne lub inne komórki i tkanki, takie jak: limfocyty, monocyty, spojówki, szyjkę macicy lub łożysko. Tu wirus szybko się namnaża. Zakażenie przenosi się drogą kropelkową, sprzyja mu kontakt z zainfekowanymi moczem, kałem lub krwią.

Zwykle przebieg choroby jest łagodny, a poważne powikłania zdarzają się rzadko. Na różyczkę chorują najczęściej dzieci i młodzi dorośli, rzadziej osoby starsze. Obecnie na różyczkę w Polsce chorują najczęściej nastoletni chłopcy i młodzi mężczyźni, co jest efektem tego, że dawniej na tę chorobę szczepiono głównie dziewczęta. Różyczka szczególnie jest niebezpieczna dla kobiet w ciąży, ponieważ może być przyczyną poronienia lub wielu wad wrodzonych dziecka.

Choroba ta jest względnie mało zaraźliwa – po kontakcie z wirusem choruje na nią od 10 do 30% osób podatnych na zachorowanie, spośród których nawet do 50% zakażonych może przebyć różyczkę zupełnie bezobjawowo. Okres wylęgania wynosi od 12 do 23 dni.

Objawy:

gorsze samopoczucie, ból głowy i mięśni, objawy grypopodobne,
niewysoka gorączka,
utrata łaknienia,
powiększenie i bolesność węzłów chłonnych za uszami i na karku,
na podniebieniu miękkim może wystąpić wysypka (plamki Forsheimera),
u dorosłych kobiet bardzo często pojawiają się dolegliwości stawowe: bóle lub łagodne zapalenie drobnych stawów (jest to cecha charakterystyczna choroby, a nie powikłanie); u dzieci lub dorosłych mężczyzn dolegliwości stawowe występują rzadko
plamista lub plamisto-grudkowa wysypka (osutka skórna) początkowo pojawia się na twarzy, za uszami i tułowiu, po dwóch dniach wykwity są także na kończynach; wysypka zanika po około 3 dniach,
może wystąpić powiększenie śledziony lub przemijające zapalenie wątroby.

Badania diagnostyczne:

badanie serologiczne,
wymaz z gardła,
badanie moczu, krwi lub płynu mózgowo-rdzeniowego.

Różyczka u kobiet ciężarnych

Zespół różyczki wrodzonej (congenital rubella syndrome – CRS) występuje wówczas, kiedy chora matka przekaże zakażenie płodowi. Najpoważniejsze powikłania stwierdza się w przypadku zakażenia w pierwszych 4 miesiącach ciąży. Głuchota to powikłanie występujące najczęściej (nawet w 3 przypadkach na 4). Często zdarzają się wady w narządzie wzroku – charakterystycznymi powikłaniami są: zaćma, jaskra, uszkodzenia siatkówki lub małoocze. Stwierdza się także wady układu sercowo--naczyniowego, zaburzenia neurologiczne, małogłowie lub upośledzenie umysłowe. Szacuje się, że wady wrodzone wystąpią u około 90% dzieci, jeśli do zakażenia wirusem różyczki doszło w pierwszych 11 tygodniach ciąży. Późne powikłania mogą także mieć miejsce nawet u 4-letnich dzieci, a typowe są: cukrzyca, zaburzenia pracy tarczycy, zahamowany rozwój lub zaburzenia zachowania.

Zakażenie w późniejszych tygodniach ciąży (od 16 tygodnia do III trymestru) obarczone jest znikomym ryzykiem wystąpienia wad wrodzonych. Kobietom, które planują zostać mamami, ale nie zachorowały dotąd na różyczkę, zaleca się, by przynajmniej na miesiąc przed planowaną ciążą zaszczepiły się, ponieważ ewentualne ryzyko zakażenia płodu jest bardzo wysokie.