- Poradnik
- Poradnik
- Suplementy
- Witaminy i minerały
- Zdrowa dieta
- 2021-07-02
Potas
Potas jest makroelementem, głównym wewnątrzkomórkowym kationem i jednym z najważniejszych elektrolitów, występującym w większości tkanek ciała. Około 98% z całości potasu zawartego w ludzkim organizmie jest zlokalizowane wewnątrz cytoplazmy komórkowej. Stanowi główny jon płynu wewnątrzkomórkowego, najwięcej jest go w tkance mięśniowej.
Jest to niezwykle aktywny pierwiastek, o właściwościach zasadowych (łacińska nazwa potasu to kalium, czyli – zasada). Nadmiar potasu w 10 procentach wydalany jest wraz z kałem, pozostała ilość wraz z moczem. Usuwanie nadmiaru potasu przez nerki regulowane jest przez aldosteron – hormon powstający w korze nadnerczy.
Funkcje
- Potas bierze udział w wielu procesach enzymatycznych i metabolicznych.
- Razem z sodem i chlorkami stanowi najważniejszą część składową płynów pozakomórkowych.
- Powoduje zwiększenie przepuszczalności błon komórkowych, jego obecność jest niezbędna do syntezy białek w rybosomach.
- Reguluje ciśnienie tętnicze krwi.warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśni.
- Wytwarza i przewodzi impulsy w mięśniu sercowym (metabolizm energetyczny serca).
- Wpływa na gospodarkę wodną, kwasowo-zasadową organizmu, bierze udział w utrzymaniu ciśnienia osmotycznego. Usuwa nadmiar wody i sodu z organizmu.
- Odgrywa ważną rolę w przemianie węglowodanów, tłuszczów i białek.
- Bierze udział w metabolizmie insuliny.
Źródła potasu w żywności
Bogate w potas są szczególnie: warzywa, owoce i rośliny strączkowe, np.: ziemniaki gotowane i pieczone w skórce, zielona pietruszka, seler, marchew, pomidory, kapusta, banany, migdały, śliwki, porzeczki, suszone owoce, produkty zbożowe z pełnego przemiału, a także podroby, mięso i mleko.
Zwiększone ryzyko i objawy niedoboru
Większe zapotrzebowanie na potas występuje wśród sportowców, a także osób nadmiernie pocących się. Potas powinny uzupełniać także osoby, których dieta jest uboga w warzywa i owoce, o dużej zawartości soli i lukrecji. Jest to ważny pierwiastek dla osób nadużywających alkohol oraz dla tych, które ciągle się odchudzają i stosują głodówki. Potas powinien gościć także w menu osób z zaburzeniami pokarmowymi, takimi jak: jadłowstręt psychiczny, bulimia, biegunka czy wymioty. Zapasy potasu można utracić w wyniku chorób: Cushinga, aldosteronizm, choroby nerek lub kwasicy ketonowej (cukrzycowa lub alkoholowa).
Potasowe BHP
Organizm osób zdrowych jest wyposażony w mechanizmy regulacji zasobów potasu, jednak istnieją sytuacje, w których należy ograniczyć podaż tego pierwiastka nawet o połowę. Wysokie stężenie potasu w niektórych przypadkach może zagrażać życiu, prowadząc do zaburzeń czynności serca łącznie z całkowitym zatrzymaniem jego akcji. Nadmierne przyjmowanie sodu może eliminować potas. Wysoki poziom potasu może wpłynąć na wchłanianie magnezu.
Zaleceniem do ograniczenia podaży potasu są: odwodnienie, ostra i przewlekła niewydolność nerek, anemia sierpowata, choroba Addisona. W takich przypadkach zaleca się przejść na dietę ubogopotasową.
Zasady diety ubogopotasowej
W diecie ograniczającej potas stosuje się metodę „podwójnego gotowania”:
- Warzywa drobno posiekać.
- Zalać gorącą wodą w proporcji 10 części wody na 1 część jarzyn.
- Moczyć je przez 30 minut.
- Odlać wodę, potem wypłukać warzywa pod bieżącą wodą.
- Czynność płukania powtórzyć kilkakrotnie.
- Warzywa zalać wodą i gotować przez 3–6 minut.
- Odlać wodę i ponownie zagotować
Hiperkaliemia – zwiększenie stężenia potasu w surowicy >5,5 mmol/l
- Zwykle brak objawów.
- Mogą wystąpić takie objawy jak: osłabienie lub porażenie mięśni szkieletowych, osłabienie odruchów ścięgnistych, zaburzenia rytmu serca (bradykardia, asystolia, migotanie komór), zaburzenia czucia (parestezje) oraz zaburzenia świadomości (splątanie).
Hipokaliemia zmniejszenie stężenia potasu w surowicy <3,5 mmol/l
Objawy:
- upośledzenie zagęszczania moczu – wielomocz,
- zaburzenia rytmu serca,
- osłabienie mięśni szkieletowych,
- zaparcia,
- zatrzymanie moczu,
- zaburzenia neurologiczne (parestezje, nadpobudliwość nerwowa lub apatia).
Opracowała Agata Majcher
Bibliografia
Dietetyka – żywienie zdrowego i chorego człowieka, H. Ciborowska, A. Rudnicka, Warszawa 2019.
Mikroskładniki odżywcze, U. Gröber, Wrocław 2010.
Witaminy i składniki mineralne, Pałasiewicz W., Tuszyński P.K, Kraków 2020.
- Poradnik
- Poradnik
- Suplementy
- Witaminy i minerały
- Zdrowa dieta
- 2021-07-02
ContraStress - OCHRONA PRZED STRESEM - suplement diety -...
Inne wpisy w tej kategorii
2024-11-19
Jak zachować równowagę kwasowo-zasadową organizmu?
2024-11-05
Co jeść i czego unikać, aby wzmocnić serce?
2024-10-23
15 skarbów natury dla zdrowego serca
2024-10-17
Stan zapalny – niefarmakologiczne zapobieganie i leczenie
2024-10-15