Odma opłucnowa

Odma opłucnowa oznacza obecność powietrza w jamie opłucnej. Pierwszy raz użyto tego określenia w 1803 roku, a w 1819 roku opisano obraz kliniczny odmy opłucnowej. U osoby zdrowej znajduje się odpowiednia (niewielka) ilość płynu, która ułatwia poruszanie się płuca względem klatki piersiowej w czasie ruchów oddechowych. Powietrze w jamie opłucnowej uciska płuco, co pogarsza wymianę gazową, a także pobudza receptory bólowe i kaszlowe. 

Do schorzenia dochodzi, kiedy do jamy opłucnej dostanie się powietrze, a jego ciśnienie powoduje, że płuco nie jest w stanie prawidłowo się nim wypełnić – a to komplikuje prawidłowe funkcjonowanie tego organu.

Odma opłucnowa może wystąpić w każdym wieku, ale bardziej są na nią narażeni mężczyźni niż kobiety.

Klasyfikacja odmy opłucnowej

Odma może wystąpić samoistnie lub wynikać z konkretnych przyczyn. Może być spowodowana pęknięciem pęcherza rozedmowego lub pęcherzyków płucnych położonych podopłucnowo. 

Odma samoistna może być pierwotna i wtórna

1. pierwotna – występuje u osób wcześniej zdrowych i stanowi 50 proc. przypadków,
2. wtórna – występuje w przebiegu chorób płuc i oskrzeli, na przykład takich jak: POChP, ropień płuca, gruźlica, zapalenie płuc czy rak płuca.
   
   

Odma pourazowa powstaje na skutek urazu klatki piersiowej, np. w wyniku upadku z wysokości, przygniecenia, ugodzenia ostrym przedmiotem lub w wypadku komunikacyjnym.

Odma jatrogenna powstaje w następstwie nakłucia opłucnej, biopsji płuca wykonywanej podczas bronchoskopii, cewnikowania dużych żył, mechanicznej wentylacji płuc lub zabiegów torakochirurgicznych.

Objawy

Do najczęstszych objawów odmy opłucnowej należą:

• ból w klatce piersiowej o różnym nasileniu,
• duszność,
• kaszel.

Leczenie

Jeśli istnieje stan bezpośredniego zagrożenia życia, każdorazowo powinno się zastosować terapię tlenem. Odma krwotoczna wymaga pilnego drenażu opłucnej lub leczenia chirurgicznego.

W przypadkach stanów niezagrażających życiu, czyli w sytuacji, kiedy odma jest mała, jatrogenna lub samoistna pierwotna, chorego poddaje się obserwacji, można także rozważyć leczenie zabiegowe. 

Jeśli odma będzie się powiększała, pacjent powinien niezwłocznie zostać skierowany do szpitala. Czasami wskazane jest podanie tlenu w celu przyspieszenia wchłaniania powietrza z jamy opłucnej. Powietrze z odmy o dużych rozmiarach można próbować usunąć, zakładając wenflon, wprowadzając igłę do opłucnej i nakłuwając ścianę klatki piersiowej, jednak nie zawsze jest to możliwe i skuteczne.

Najbardziej powszechną metodą leczenia odmy jest drenaż opłucnej polegający na wprowadzeniu do opłucnej rurki o średnicy ok. 0,5–1 cm przez ścianę klatki piersiowej. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Dren w opłucnej utrzymuje się zwykle kilka dni. Przez ten czas podaje się pacjentowi leki przeciwbólowe. 

Należy jeszcze dodać, że zaprzestanie palenia tytoniu zmniejsza ryzyko nawrotu odmy.

Opracowała Agata Majcher

Źródło: 

Choroby układu oddechowego [w:] „Medycyna Praktyczna”; redaktorzy działu: E. Niżankowska-Mogilnicka, R. Krenke; F. Mejza.