Ocet jabłkowy dla zdrowia i urody

Ocet jabłkowy w dzisiejszych czasach przeżywa renesans. Jest stosowany w przyrządzaniu wielu potraw i oczywiście jako produkt Natury, który może być używany przy wielu dolegliwościach.

W historii medycyny ludowej wiele chorób leczono octem. Na przykład Hipokrates zalecał zażywanie go na kaszel i przeziębienie, a włoski lekarz Tommaso del Garbo podczas wybuchu zarazy w 1348 r. mył ręce, twarz i usta octem, aby zapobiec infekcji. Starożytni rzymscy legioniści uważali, że ocet i woda gaszą pragnienie. Połączenie miodu z octem – tak zwany octomiód – stosował Awicenna do leczenia wielu dolegliwości u chorych. Od stuleci w medycynie ludowej ocet jest stosowany jako skuteczny środek na zapalenie żył. Można również spotkać informację, że piękna Kleopatra używała połączenia octu, miodu i soli morskiej do okładów i kąpieli.

Mam nadzieję, że pamiętacie, drodzy Czytelnicy, iż o leczniczych właściwościach octu jabłkowego napisałem w książce Droga do zdrowia ponad 20 lat temu. Podałem w niej również sposób na przygotowanie octu jabłkowego samodzielnie. Jest to bardzo ważne, kiedy używamy octu w celach leczniczych. Nie chcę rzucać podejrzeń na wszystkich producentów, jednak z kupnym octem różnie bywa... Nie będę teraz rozwijał tego tematu. Napiszę jedynie, że jeżeli chcecie otrzymać ocet jabłkowy o właściwościach leczniczych, zróbcie go własnymi rękami. Jest to ważne jeszcze z jednego powodu. Kiedy robimy lekarstwo własnoręcznie i (co ważne) z myślą, że nam pomoże, ma ono dodatkową moc.

Jak przygotować ocet jabłkowy

Ilość potrzebnych składników zależy oczywiście od tego, do jakich celów przygotowuje się ocet. Należy odrzucić zgniłe lub robaczywe części jabłek (nie obierać ze skórki). Jabłka wraz z gniazdami nasiennymi zmielić w maszynce do mięsa. Otrzymaną masę włożyć do emaliowanego lub szklanego naczynia z szeroką szyjką. Dodać ciepłej, przegotowanej wody (temperatura do 40°C) – przeznaczyć 1 litr na 800 g jabłek. Na każdy litr wody dodać: 100 g miodu, 10 g drożdży piekarskich i 20 g podsuszonego żytniego, razowego chleba. Zakryć naczynie i odstawić do sfermentowania w temperaturze 20–30°C (fermentacja zachodzi wydajniej przy stałej temperaturze i gdy szyjka naczynia jest jak najszersza). W ciągu pierwszych 10 dni zawartość naczynia należy codziennie przemieszać drewnianą łyżką. Po upływie 10 dni przełożyć do worka z gazy i odcisnąć. Otrzymany sok jeszcze raz przefiltrować i przelać do naczynia z szeroką szyjką. Na 1 litr otrzymanego soku dodać 80 g miodu i wymieszać drewnianą łyżką do całkowitego rozpuszczenia. Naczynie przykryć gazą i postawić w ciepłym miejscu (temperatura 25–30°C). Ocet jest gotowy w momencie, gdy płyn zjaśnieje. Proces ten trwa zwykle 40–60 dni i zależy od rodzaju jabłek, miodu i ilości wody oraz innych czynników. Gdy płyn zjaśnieje, filtruje się go, przelewa za pomocą lejka do półlitrowych butelek. Butelki należy szczelnie zamknąć (korek można zalać woskiem) i przechowywać je w chłodnym miejscu.

Współczesne badania właściwości zdrowotnych octu jabłkowego

Medycyna ludowa na przestrzeni stuleci dostarczyła wielu dowodów na korzystny wpływ octu na ludzki organizm, ale żyjemy w takich czasach, w których nauki Hipokratesa i Awicenny są zapomniane, a mądrość przodków uważana jest za średniowieczne zabobony. Współczesna medycyna podzieliła organizm człowieka na części i próbuje je leczyć przez całe jego życie. No i mamy efekty, że części bywają wyleczone, ale organizm jako całość choruje. Wróćmy jednak do octu i odpowiedzmy na pytanie: czy współczesne badania medyczne potwierdzają jego właściwości zdrowotne? Na przykład w jednym z nich [1]  wykazano, że picie octu jabłkowego skutecznie obniża poziom glukozy i insuliny po posiłku.

Inne badanie [2]  wskazuje, że spożycie octu przed snem łagodzi stężenie glukozy w stanie czuwania u dorosłych z dobrze kontrolowaną cukrzycą typu 2. Natomiast w kolejnym badaniu [3]  ustalono, że spożywanie octu ma pozytywny wpływ na metabolizm glukozy, poprawia odpowiedź glikemiczną na posiłki bogate w węglowodany. U pacjentów z cukrzycą dzienne przyjmowanie octu w ilości 10–30 ml poprawiło odpowiedź glikemiczną na posiłki bogate w węglowodany.

Przytoczone badania pokazują, że osoby chore na cukrzycę mogą śmiało korzystać z właściwości octu jabłkowego, co może znacznie poprawić komfort ich życia.

Czy ocet jabłkowy pomaga schudnąć?

O tym, że ocet jabłkowy skutecznie redukuje tkankę tłuszczową na brzuchu i pośladkach wiedziano już w XVIII wieku. W źródłach historycznych można spotkać wzmiankę o tym, że piękności tych czasów dla utrzymania szczupłej talii piły na noc wodę z miodem i octem jabłkowym. Skuteczność kuracji z minionych czasów potwierdziło badanie [4]  japońskich naukowców z udziałem otyłych dorosłych Japończyków, które wykazało znaczne zmniejszenie masy ciała (tłuszczu) i trójglicerydów we krwi po spożyciu właśnie octu. W toku badania naukowcy podzielili uczestników eksperymentu na 3 grupy po 155 osób. Jedna grupa codziennie przyjmowała 15 ml octu jabłkowego, druga – 30 ml, a trzecia – placebo. Następnie naukowcy zmierzyli wagę, masę tłuszczu i poziomy trójglicerydów. W przypadku uczestników grup, którzy przyjęli 15 i 30 ml octu, wszystkie 3 wskaźniki spadły. I w taki sposób naukowcy potwierdzili mądrość kobiet epoki oświecenia.

Prawdy i mity o składzie chemicznym i wartości octu jabłkowego

Często można się spotkać z opinią, że oprócz wody i kwasu octowego ocet jabłkowy nic więcej nie zawiera. Ludzie, którzy tak twierdzą, zapominają o oczywistej prawdzie, że w przyrodzie nic nie ginie i prawie wszystkie wartości, które mają jabłka, na pewno znajdziemy również w occie jabłkowym, pod warunkiem, że został on przygotowany w odpowiedni sposób. Trzeba wiedzieć, że ocet jabłkowy otrzymywany jest metodą mikrobiologiczną, dlatego zawiera on substancje biologicznie czynne, m.in.: kwasy organiczne, cukry, substancje fenolowe, aldehydy, które są przenoszone z surowców, a także te powstałe w wyniku metabolizmu bakterii kwasu octowego podczas produkcji i dojrzewania octu.

Skład chemiczny octu jabłkowego

W occie zidentyfikowano ponad 60 związków organicznych. Podczas badania składu aminokwasowego wyizolowano aminokwasy egzo- i endogenne: tryptofan, treoninę, izoleucynę, leucynę, lizynę, metioninę, cysteinę, fenyloalaninę, tyrozynę, walinę, argininę, histydynę, alaninę, asparagin, glicynę, prolinę, serynę, których ilość jest ponad 3 razy większa niż w surowcu wyjściowym.

Oprócz aminokwasów ocet jabłkowy zawiera:
•    enzymy,
•    polifenole – naturalne przeciwutleniacze,
•    pektyny,
•    kwasy: octowy, jabłkowy, mlekowy, szczawiowy, cytrynowy,
•    witaminy z grupy B, m. in.: B1, B2, B4, B5, B6, B9, H, PP, witamina C, A, E, K,
•    mikro- i makroelementy: sód, potas, wapń, krzem, fosfor, magnez, żelazo, miedź, selen, chrom, bor, molibden, jod.

Wystarczy popatrzeć na bogactwo składu chemicznego octu jabłkowego, żeby nie wątpić w jego właściwości odżywcze i lecznicze.

Skuteczne sposoby wykorzystania octu jabłkowego przy różnych dolegliwościach

Zakrzepowe zapalenie żył

Należy zwilżyć cienką bawełnianą szmatkę lub kawałek gazy w nierozcieńczonym occie, odcisnąć i owinąć miejsce dotknięte żylakami. Pod nogi podłożyć poduszkę, aby były one lekko uniesione do góry. Należy być w tej pozycji, aż nawilżona szmatka lub gaza całkowicie wyschnie. Okłady są skuteczne, ponieważ wzmacniają naczynia krwionośne, zwiększają ich elastyczność, a także poprawiają krążenie krwi w kończynach dolnych. Najbardziej skuteczne są okłady robione regularnie 2 razy w tygodniu. Można je również robić częściej, jeśli skóra dobrze toleruje ocet. Należy zawsze pamiętać, że nie jesteśmy tacy sami, że różnimy się między sobą, dlatego każdy inaczej reaguje na różnego rodzaju kuracje.

Półpasiec

Cztery razy dziennie – a w przypadku, gdy swędzenie nie pozwala spać również 3 razy w nocy – przykładać na zaatakowane miejsca gazę nasączoną nierozcieńczonym octem jabłkowym. Po 5–10 min. swędzenie ustępuje, a po upływie 3–7 dni półpasiec znika.

Redukcja tkanki tłuszczowej

Przed każdym posiłkiem wypijać 1 szklankę przegotowanej wody z dwiema łyżeczkami octu jabłkowego. Należy być cierpliwym, ponieważ redukcja tkanki tłuszczowej następuje powoli. Średnio 1–1,5 kg w ciągu 2–3 miesięcy.

Przeciwwskazania do stosowania octu jabłkowego

Ocet jabłkowy u niektórych osób może powodować: ból brzucha, nudności, słabość.  

Osoby z chorobami układu trawiennego (przewód pokarmowy, czyli jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, wątroba i trzustka) powinny pić tylko i wyłącznie ocet rozcieńczony i to w odstępie 30–40 min. po posiłku. Jeśli jednak i w tym przypadku pojawi się uczucie dyskomfortu trawiennego, należy zrezygnować z picia octu.

Nauki przodków

Ta przypowieść, jak i każda inna, jest kwintesencją mądrości i doświadczeń naszych przodków. Niesie ze sobą prawdę oraz receptę na mądre życie...

Pewnego dnia kobieta wyszła na ganek swojego domu i zobaczyła siedzących na ławeczce trzech starców z długimi i siwymi brodami. Życzliwym głosem z zapraszającym gestem powiedziała:

– Musicie być głodni. Wejdźcie, proszę, do domu. Właśnie przygotowałam pyszny obiad.
– Nie możemy wejść razem do domu – odpowiedzieli starcy.
– Dlaczego nie? – zapytała zaskoczona gospodyni.
Nie odpowiedziawszy na pytanie, starcy zaczęli kolejno się przedstawiać:
– Ja mam na imię Bogactwo – powiedział pierwszy.
– Ja mam na imię Zdrowie – rzekł drugi.
– A moje imię to Miłość – przemówił trzeci i dodał: – Teraz idź do domu, porozmawiaj ze swoim mężem i zdecydujcie, którego z nas chcecie przyjąć jako swojego gościa. Kobieta poszła i powiedziała mężowi, co usłyszała. Mąż krzyknął zachwycony:
– Wspaniale! Jeśli naprawdę musimy dokonać wyboru, zaprośmy Bogactwo. Niech wejdzie i wypełni nasz dom.

Żona sprzeciwiła się:
– A dlaczego nie zaprosić Zdrowia? Też by nam się bardzo przydało.
Gdy małżonkowie zastanawiali się, jaką podjąć decyzję, przybiegła do nich córka, która wszystko słyszała i przedstawiła swoją propozycję:
– Dlaczego nie zaprosić Miłości?

Małżonkowie popatrzyli na siebie i rzekli:
– Dobrze, zgódźmy się z córką. Zaprośmy Miłość, aby była naszym gościem – powiedział mąż do żony.

Kobieta wyszła i powiedziała do starców:
– Skoro jestem zmuszona wybrać, zapraszam do mojego domu Miłość. Starzec o imieniu Miłość ruszył w kierunku domu, a za nim również pozostali starcy.

Zaskoczona kobieta zapytała starców:
– Przecież zaprosiłam tylko Miłość, dlaczego idziecie razem?
– Gdybyś zaprosiłа Bogactwo lub Zdrowie, pozostali dwaj czekaliby na zaproszenie – odpowiedział starzec o imieniu Bogactwo – jednak skoro zaprosiłaś Miłość, to tak już jest, że gdziekolwiek Miłość idzie, my zawsze za nią podążamy.

Tak było od zawsze:
Tam, gdzie jest Miłość, tam są też Bogactwo i Zdrowie.

prof. Michał Tombak
Sylwia Kiestrzyn

Literatura:

1. Farideh Shishehbor i in., Cukrzyca Res Clin Pract, 2017 maj . https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28292654

 2. Andrea M. White i in., Opieka nad cukrzycą, 2007 listopad, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17712024

3. Heitor O Santos i in., „Clin Nutr” ESPEN, 2019 sierpień”, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31221273

4. Tomoo Kondo i in., Biosci Biotechnol Biochem, 2009 sierpień, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19661687/