dr Bartosz Kulczyński

Na jakie problemy pomoże olej z wiesiołka?

Wiesiołek dwuletni to bogata w zdrowe oleje roślina porastająca głównie Amerykę Północną oraz Amerykę Południową, ale i częściowo Europę. Olej z wiesiołka to źródło zdrowych kwasów tłuszczowych, których wysokie spożycie może wspomagać terapię wielu chorób, a także działać profilaktycznie. Co takiego znajduje się w oleju z wiesiołka, kiedy z niego korzystać oraz w jaki sposób go spożywać?

Skład oleju z wiesiołka

Za działanie prozdrowotne oleju z wiesiołka odpowiadają jego główne składniki w postaci nienasyconych kwasów tłuszczowych. Konkretnie chodzi o należące do rodziny omega-6 kwasy tłuszczowe: linolowy (pokrywa około 70 proc. składu oleju z wiesiołka) i gamma-linolenowy (GLA; ok. 9 proc. składu oleju).

Ponadto w oleju z wiesiołka znajdziemy inne kwasy tłuszczowe, a także sterole roślinne:

kwas oleinowy,
kwas palmitynowy,
kwas stearynowy,
kwas wakcenowy,
beta-sitosterol (blisko 800 mg/100 g oleju),
kampesterol,
5-awenasterol,
sitostanol,
klerosterol.

Z uwagi na ten charakterystyczny skład, pełen nienasyconych kwasów tłuszczowych olej z wiesiołka nie nadaje się do smażenia (!). Olej należy spożywać tłoczony na zimno, podawany „na surowo”, czyli bez obróbki termicznej. Działanie wysokiej temperatury na olej bazujący na nienasyconych kwasach tłuszczowych może skutkować:

utlenianiem oleju i powstawaniem w nim szkodliwych dla zdrowia produktów utleniania,
utratą właściwości prozdrowotnych (w związku z powyższym),
powstawaniem w oleju związków rakotwórczych, np. akroleiny,
zmianą cech oleju, np. smaku, zapachu.

Nie tylko powinniśmy unikać smażenia na tym oleju, ale dodatkowo warto zwracać uwagę, by kupowany przez nas olej z wiesiołka był zapakowany w ciemną butelkę (chroniącą przed szkodliwym działaniem światła na produkt). Należy przechowywać go w suchym, ciemnym, chłodnym miejscu – może także być trzymany w lodówce.

Co dobrego daje olej z wiesiołka?

Liczne badania naukowe przynoszą nam wnioski potwierdzające prozdrowotne właściwości oleju z wiesiołka. Zanim je wymienię, chcę podkreślić, że choć nie istnieją oficjalne zalecenia dotyczące jego dawkowania, to według tego, co można przeczytać w literaturze naukowej, wystarczy łyżeczka (3–5 g) oleju z wiesiołka dziennie.

Kwas tłuszczowy GLA to najcenniejszy składnik oleju z wiesiołka. Jest szczególnie korzystnym składnikiem, jeśli chodzi o stan skóry. Odpowiednie spożycie GLA zmniejsza podatność skóry na powstawanie zmarszczek, utratę jędrności, a także niweluje ryzyko uszkodzeń, podrażnień i suchości skóry. Może być dobrym wsparciem terapii dermatoz, takich jak na przykład atopowe zapalenie skóry czy alergii przebiegających z objawami dermatologicznymi. W jednym z badań naukowcy dowiedli, że stosowanie oleju z wiesiołka łagodziło takie objawy zapalenia skóry, jak: rumień, obrzęk, świąd (i strupy związane z drapaniem skóry).

Spożywanie oleju z wiesiołka ma też łagodny wpływ na układ hormonalny – w kontekście skóry to ważne szczególnie dla osób z trądzikiem hormonalnym. Uwzględnienie oleju w diecie może wspierać naturalne procesy złuszczania naskórka, co dodatkowo może zmniejszać powstawanie zmian trądzikowych. Ponadto w nieznaczny stopniu (ale jednak!) warto go stosować przez kobiety cierpiące na PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego) oraz te w okresie menopauzy. W badaniu z 2017 r. możemy przeczytać, że podawanie 2,6–5,2 g oleju z wiesiołka dziennie wiązało się z mniejszym bólem piersi. Inna praca naukowa wskazuje natomiast, że może on nieznacznie zmniejszać dolegliwości związane z uderzeniami gorąca u pań.

Olej z wiesiołka jest też zdrowy dla układu sercowo-naczyniowego. Na przykład wpływa regulująco na profil lipidowy – przyczynia się do obniżenia stężenia trójglicerydów we krwi (nawet o blisko 40 mg/dl przy dawce 1–4 g oleju dziennie).

Olej wiesiołkowy jest też cenny z uwagi na swoje działanie przeciwzapalne – wynika to z dużej porcji polifenoli i tokoferoli w nim zawartych (odpowiednio: około 700 mg/100 g i 400 mg/100 g oleju). Stąd też może być z powodzeniem wykorzystywany w przebiegu chorób, w których mamy do czynienia z procesami zapalnymi, na przykład reumatoidalne zapalenie stawów.

Podsumowując, olej z wiesiołka warto włączyć przede wszystkim do diety osób:

z wysokim stężeniem trójglicerydów we krwi,
cierpiących na RZS i/lub inne choroby zapalne,
chorujących na różnego rodzaju dermatozy (choroby skóry),
borykających się z objawami PMS lub menopauzy.

Uwaga – przeciwwskazania!

Olej z wiesiołka jest produktem bezpiecznym dla człowieka, jednak zalecane jest, by kobiety w ciąży oraz karmiące piersią unikały tego typu oleju. Podobnie w przypadku osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe – oczywiście małe ilości oleju z wiesiołka nie będą dla nich niebezpieczne, jednak ta grupa ludzi powinna zachować ostrożność przy stosowaniu tego tłuszczu (może on zwiększać ryzyko krwawienia). Ponadto znane są przypadki problemów z żołądkiem oraz migreny podczas stosowania suplementów z wiesiołkiem, dlatego też ważne jest korzystanie z suplementów zawsze zgodnie z informacjami podanymi przez producenta na etykiecie/ulotce produktu.

Przepisy na dania z olejem z wiesiołka

1. Sałatka z awokado i olejem z wiesiołka

Składniki:

awokado (1 szt.)
pomidor (2 szt.)
ogórek (1–2 szt.)
cebula (1 szt., mała)
olej z wiesiołka (2 łyżki)
sok z 1 cytryny
sól i pieprz do smaku

Przygotowanie: w misce połącz pokrojone: awokado, pomidora, ogórka i cebulę; dodaj olej, sok z cytryny, dopraw do smaku i całość wymieszaj.

2. Krem jarzynowy skropiony olejem z wiesiołka

Składniki:

ziemniaki (3 szt.)
marchew (1 szt.)
seler korzeniowy (1 plaster)
cebula (1 szt.)
olej z wiesiołka (2 łyżki)
czosnek (2 ząbki)
1 litr bulionu warzywnego
sól i pieprz do smaku
natka pietruszki (do dekoracji)

Przygotowanie: Do dużego garnka wrzuć obrane, pokrojone warzywa. Dodaj bulion warzywny. Gotuj, aż ziemniaki będą miękkie. Zmiksuj zupę na gładki krem. Dopraw solą i pieprzem. Podawaj zupę posypaną natką pietruszki i skropioną olejem z wiesiołka. Na zdrowie!