Menopauza. Na hormonalnej huśtawce złap równowagę – naturalnie

Czterdzieste urodziny – magiczna data dla wielu kobiet. Większość pań czuje w kościach, że coś wisi w powietrzu, że atmosfera gęstnieje… Tak – kobieca intuicja i tutaj się nie myli: zaczyna się cisza przed burzą – hormonalną. Dalej jest już tylko menopauza… i spokojny okres po niej.

Choć większość kobiet u progu piątej dekady życia nie myśli zbyt dużo o menopauzie (lub nie myśli o niej wcale), w ich organizmach już od dawna trwają przygotowania do wielkiej hormonalnej metamorfozy. W jej wyniku drastycznie spadnie ilość estrogenów oraz progesteronu, natomiast zdecydowanie wzrośnie poziom hormonu folikulotropowego (FSH). Wydarzenie to dotyka kobiety najczęściej między 45. a 55. rokiem życia i jest tak doniosłe, że porównać da się je chyba tylko do przebiegunowania Ziemi. O ile jednak przebiegunowanie naszej planety może trwać przez całe wieki i objąć wiele pokoleń, to hormonalna rewolucja w ciele przekwitającej kobiety zamyka się w kilku latach. Efekt? Całe tomy dowcipów o paniach w okresie menopauzy. I całe rzesze kobiet poszukujących złotego środka na to, jak uniknąć skutków hormonalnej rewolucji przy wejściu w okres przekwitania – bo menopauzy, niestety, uniknąć się nie da.

Premenopauza – wszystko zaczyna się już po trzydziestce

Premenopauza jest tym okresem życia kobiety, kiedy stężenia hormonów związanych z kobiecością i płodnością ulegają zmianom w porównaniu ze stanem dotychczasowym. Modyfikacje te są na razie na tyle subtelne, że kobieta ich nie czuje. Ba, żeby tylko! Zdecydowana większość pań pewnie nawet nie wie, że tuż po 30. urodzinach ich organizmy zaczynają przygotowywać się na nadejście klimakterium. W kwiecie wieku?! A jednak – na co zwracają uwagę naukowcy z Kliniki Mayo. Uczeni ci twierdzą, że w czwartej dekadzie życia co roku ubywa siarczanu dehydroepiandrosteronu, oznaczanego skrótem DHEA-S. To jeden z hormonów tworzących klimat kobiecości. Ma on wpływ m.in. na wytarzanie drugorzędowych cech płciowych, takich jak pochwa, srom czy łechtaczka. Wspomniane ubytki tego hormonu są niewielkie, bo szacuje się, iż jest to zaledwie o 1% mniej każdego roku – dlatego kobiety nie zauważają tej redukcji. Niemniej – tak się dzieje. I kiedy 40-latka będzie świętować swoje magiczne, okrągłe urodziny, to – zgodnie z szacunkami – będzie uboższa o ok. 10% DHEA-S. A to już całkiem sporo.

Perimenopauza – preludium hormonalnej rewolucji

Im dłużej biologiczny zegar tyka, tym zmian będzie coraz więcej. U 40-latki zaczynają wzrastać poziomy dwóch istotnych dla kobiecości hormonów: hormonu folikulotropowego (FSH) i luteotropowego (LH) – oba są niezbędne w procesie owulacji. Wzrost poziomu FSH jest odpowiedzią na stopniowy spadek stężenia estrogenów i progesteronu. Hormonów tych jest coraz mniej, ponieważ jajniki powoli zaczynają przechodzić w stan spoczynku. „Wiek przedemerytalny” jajników oznacza, że trafić plemnikami w cykl owulacyjny będzie coraz ciężej – gdyż zmniejsza się liczba wytwarzanych pęcherzyków Graafa. Wytwarzanie tych pęcherzyków jest na wagę życia lub niebytu potomstwa każdej kobiety (bo to z nich uwalniane są komórki jajowe). Niemniej, kobieta w okresie perimenopauzy może miesiączkować normalnie i nie odczuwać zmian w samopoczuciu. Natura tak bowiem mądrze wymyśliła rodzaj żeński, że spadek ilości estrogenów wytwarzanych w jajnikach może przez pewien okres być przynajmniej częściowo rekompensowany estrogenami wytwarzanymi przez… tkankę tłuszczową. To ci dopiero paradoks: ten znienawidzony tłuszcz, którego szczególnie po czterdziestce tak usilnie jako kobieta starasz się pozbyć, pomaga ci zachować kobiecość! (Może po lekturze tego artykułu nieco czulej spojrzysz na swoje zaokrąglenia na ciele…?) Pomimo tego szanse na posiadanie dziecka maleją – w miarę upływu czasu coraz częściej zaczną się pojawiać cykle bezowulacyjne.

Menopauza, czyli hormony na opak

Im mniej uwalnianych jest pęcherzyków Graafa, tym mniej wrażliwe stają się jajniki na działanie przysadki mózgowej. Gruczoł ten pełni istotną funkcję w regulowaniu cyklu biologicznego kobiety, ponieważ wytwarza zarówno wspomniane już hormony FSH i LH oraz prolaktynę, a na dodatek stanowi element o kluczowym znaczeniu na osi łączącej podwzgórze w mózgu z jajnikami. Można by zatem w dużym uproszczeniu powiedzieć, że problem menopauzy – jak wiele innych problemów – zaczyna się w głowie. Sygnały z organizmu docierają do mózgu, a tam reaguje na nie podwzgórze, wysyłając komendy do przysadki mózgowej. Ten niewielki gruczoł w odpowiedzi wytwarza wymienione hormony. Hormonalna huśtawka menopauzy zaczyna mocno się bujać, gdy do podwzgórza dociera informacja o zmniejszającej się ilości estrogenów i progesteronu. Przysadka mózgowa z powodu obniżenia stężenia progesteronu wytwarza więcej m.in. FSH, natomiast w wyniku zmniejszenia produkcji estrogenów nakłada ograniczenia na wytwarzanie prolaktyny. Ostatecznie w okresie menopauzy dochodzi do wywrócenia dotychczasowego porządku hormonalnego. Nie pozostaje to bez wpływu na zachowanie kobiety – bo niby z jakiej racji nie miałaby ona reagować na to, co się dzieje się w jej wnętrzu, kiedy ona sama hormonami i emocjami stoi…?

Pociechą jest, że rewolucja hormonalna kiedyś jednak mija i ustala się nowa równowaga. Jak zmieniają się poziomy hormonów w okresach od premenopauzy, przedstawia poniższy wykres.

Koniec podpasek i antykoncepcji?

Nic z tego. A przynajmniej do czasu. W nowym porządku endokrynologicznym obowiązującym w okresie pomenopauzalnym dużo jest FSH, za to mało progesteronów, prolaktyny i estrogenów. Skutki zmian w ilości wytwarzanych hormonów bywają czasem zaskakujące i u niejednej pani zakończyły się… rozkwitem kobiecości pod postacią późnego macierzyństwa. Zanim bowiem ustali się nowa równowaga hormonalna, nadal będą pojawiać się cykle miesiączkowe, a nawet owulacje – jednak nieregularnie. Skoro nie znasz dnia ani godziny, pod ręką zawsze warto mieć podpaski i środki antykoncepcyjne. A najlepiej postawić na…

Terapie hormonalne

Zmiany hormonalne w okresie menopauzy powodują, że dość popularne powiedzenie o zasuszonych staruszkach ma swoje głębokie uzasadnienie endokrynologiczne. Ponieważ jednak współczesnym 40–50-latkom bliżej do tzw. ryczących czterdziestek lub wyjących pięćdziesiątek (na marginesie: to potoczne określenia dla wiatrów wiejących na określonych szerokościach geograficznych Ziemi) niż do kruchych jak porcelana seniorek, na skutki menopauzy też mamy skuteczne i współczesne sposoby. Jedną z nich jest HTZ, czyli hormonalna terapia zastępcza, która może być swoistym rozszerzeniem antykoncepcji.

Istnieje też alternatywa: naturalne środki oparte o fitohormony, czyli substancje roślinne, których działanie do złudzenia przypomina wpływ naturalnych hormonów kobiecych. Hormony roślinne są skuteczne – choć na pewno nie działają tak silnie jak syntetyczne. Są za to zdecydowanie zdrowsze, bo – co potwierdzono w badaniu z 2002 r. – fitoestrogeny nie zwiększają ryzyka zachorowania na raka piersi i endometrium, jak notowano to w odniesieniu do środków stosowanych w konwencjonalnej HTZ. Natomiast lista roślin będących źródłami fitohormonów i wielu innych składników, dzięki którym menopauzy można nawet nie zauważyć, nie ogranicza się jedynie do soi. Za największych sprzymierzeńców w tym trudnym czasie możesz uważać także m.in. pluskwicę groniastą, niepokalanka pospolitego, koniczynę zwyczajną, serdecznika pospolitego czy wiesiołka dwuletniego. Przydatne są też: chmiel zwyczajny, ostropest plamisty czy egzotyczna masha hari.

Oferta preparatów naturalnie wspomagających przejście przez menopauzę jest bardzo szeroka. Jeśli nie wiesz, co wybrać, możesz spytać farmaceutę albo swojego ginekologa – bo nawet lekarze nie zaprzeczają, że fitoestrogeny to doskonały wynalazek natury, wprost szyty na miarę potrzeb kobiety podczas menopauzy.

Przyjmuje się, że za wejściem kobiety w okres pomenopauzalny przemawiają wysokie stężenie FSH (20–150 mIU/ml) i LH (10–40 mIU/ml) oraz niskie estradiolu (<100 pmol="" l="" i="" progesteronu="" 0="" 5="" 3="" nmol="" br="">
Za najbardziej czuły miernik przejścia menopauzy uważa się stężenie FSH.

Estrogeny i progesteron to tzw. hormony juwenilne, czyli pomagające zachować młodość.

Skóra sucha, bez jędrności i ze zmarszczkami? Brakuje estrogenów, które stymulują wytwarzanie kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego! Konsekwencje spadku ilości tych hormonów to także:

• słabsza tkanka kostna i osteoporoza,
• więcej procesów zapalnych w organizmie,
• gorsza odpowiedź odpornościowa,
• spadek elastyczności i nawilżenia pochwy oraz niekorzystne zmiany w jej mikroflorze, czego efektem są częste infekcje intymne i problemy seksualne.

Spadek ilości progesteronu powoduje m.in.:

• pogorszenie jakości skóry,
• słabszą proliferację (mnożenie) keratynocytów – żywych komórek naskórka,
• większą aktywność metaloproteinaz – enzymów, które m.in. współuczestniczą w procesach powstawania nowotworów.

Zapominalstwo i brak koncentracji? To skutek spadku ilości prolaktyny. Kiedy jest jej za mało, szwankują też funkcje poznawcze, spostrzegawczość, szybkość kojarzenia, przetwarzanie informacji i umiejętność skupiania uwagi.

Jak łagodzić objawy menopauzy?

Jak już wcześniej wspomniano, jednym z popularnych sposobów na niwelowanie czasami trudnych do opanowania skutków ubocznych menopauzy jest stosowanie hormonalnych leków zastępczych. Zazwyczaj terapia ta obejmuje przyjmowanie estrogenów i/lub leków zastępujących progestagen. Ryzyko dla zdrowia kobiety wynikające z przyjmowania hormonalnych leków zastępczych stało się jednak poważnym problemem. Dobra wiadomość jest taka, że istnieją naturalne sposoby radzenia sobie z negatywnymi aspektami przekwitania, bez zwiększania ryzyka wystąpienia niektórych chorób.

Konwencjonalne metody zwalczania objawów menopauzy

Leczenie obejmujące chemioterapię, radioterapię, hormonoterapię lub chirurgiczne usunięcie jajników może zaburzać poziom hormonów. Jest to jeden z powodów, dla których kobiety stosujące leki hormonalne lub poddane w przeszłości zabiegom przechodzą menopauzę w młodszym wieku niż panie bez podobnych doświadczeń.

Badania wskazują, że stosowanie hormonalnych terapii zastępczych może zwiększyć ryzyko wystąpienia wielu poważnych chorób, w tym:

• raka piersi,
• chorób serca,
• udaru,
• zakrzepów,
• niemożności utrzymania moczu,
• demencji i utraty pamięci.

W jednym z największych badań, jakim był program hormonalny powstały z inicjatywy WHI (Women’s Health Initiative) stwierdzono, że kobiety przyjmujące estrogenowe leki zastępcze były o 24%. bardziej podatne na zachorowanie na raka piersi niż panie nieprzyjmujące żadnych środków hormonalnych. W badaniu wzięły udział dwie grupy kobiet: pierwsza brała jedynie leki zastępujące estrogeny, a druga – zarówno leki estrogenowe, jak i progesteronowe. Badanie rozpoczęto w 1991 r., jednak w przypadku drugiej grupy przerwano je w roku 2002, ponieważ naukowcy odkryli, że ryzyko związane ze stosowaniem obu środków znacznie przewyższa korzyści. Poza zagrożeniem nowotworem piersi, badania pokazują związek między stosowaniem hormonalnej terapii zastępczej a wieloma innymi chorobami. Wśród nich wymieniono: udar, skrzepy krwi, zawał serca, nietrzymanie moczu, otępienie oraz jeszcze inne rodzaje nowotworów – w tym rak płuc lub okrężnicy. Stwierdzono, że u kobiet po menopauzie (w wieku 65 lat i starszych) stosowanie estrogenu i progesteronu podwaja ryzyko rozwoju otępienia. Wykazano, że zarówno skojarzona terapia hormonalna, jak i sam estrogen znacznie zwiększają ryzyko udaru, skrzepów krwi i ataku serca podczas przyjmowania leków.

Ta perspektywa nie jest budująca, szczególnie biorąc pod uwagę, że menopauza jest normalną częścią procesu starzenia się i nie będzie trwać w nieskończoność. Wiele typowych działań niepożądanych związanych z przekwitaniem może być leczonych za pomocą bezpiecznych i skutecznych naturalnych środków oraz ziół.

Menopauza stanie się trudnym i uciążliwym okresem w Twoim życiu, jeśli jej na to pozwolisz. Jeśli jednak zadbasz o siebie, będziesz postępować zgodnie z poniższymi wskazówkami i zrezygnujesz z niebezpiecznej hormonalnej terapii zastępczej, prawdopodobnie przejdziesz przez ten okres z uśmiechem.

Naturalne sposoby na objawy menopauzy

1. Ćwiczenia fizyczne

Aktywność fizyczna powinna stać się nawykiem pań w okresie okołomenopauzalnym. Dlaczego nie należy jej lekceważyć? Ruch przede wszystkim zwiększa poziom serotoniny, poprawiając nastrój, apetyt i pomagając w zasypianiu. Co więcej, regularne ćwiczenia wykonywane co najmniej raz w tygodniu doskonale wpływają na samopoczucie i sylwetkę. Poleca się 10–30 minut ćwiczeń aerobowych w formie treningu impulsowego, a także treningu siłowego kilka razy w tygodniu. Trening siłowy zwiększa poczucie własnej wartości i pomaga naturalnie zbilansować hormony, a także utrzymać masę mięśniową, co jest ważne, jeśli chodzi o zachowanie prawidłowej wagi. Wzmacnia również kości do walki z osteoporozą, która często towarzyszy menopauzie.

2. Preparaty ziołowe

Wiele ziół i pokarmów zawiera naturalne hormony (takie jak fitoestrogeny) lub właściwości równoważące hormony, które mogą pomóc Ci w przejściu menopauzy. Chociaż istnieje wiele możliwości eliminowania jej objawów za pomocą leków ziołowych, to niektóre wydają się bardziej skuteczne niż inne. Przed zastosowaniem tego typu preparatów dobrze jest skonsultować się z lekarzem medycyny naturalnej, zwłaszcza jeśli masz jakieś schorzenia i przyjmujesz leki.

Niektóre z najczęściej stosowanych preparatów ziołowych w leczeniu objawów menopauzy to:

• czerwona koniczyna,
• olej z wiesiołka,
• korzeń lukrecji,
• pluskwica groniasta,
• kozieradka pospolita,
• szyszki chmielu,
• ziele dziurawca,
• soja,
• szałwia lekarska.

Każde z powyższych ziół jest w stanie pomóc na konkretny objaw menopauzy. Dlatego ważne, aby stwierdzić, które z objawów są dla Ciebie najbardziej uciążliwe i zacząć od ich leczenia, a następnie sukcesywnie przechodzić do kolejnych, mniej dokuczliwych. W tym miejscu pomocna może być wiedza wyszkolonego lekarza medycyny naturalnej. Specjalista posiada rozległą wiedzę na temat tego, które zioło należy stosować w celu leczenia konkretnych objawów, jakie dawki są najbezpieczniejsze i najskuteczniejsze oraz jakie zioła mogą być bez obaw stosowane jednocześnie.

Możesz też skorzystać z gotowej propozycji produktów naturalnych skomponowanych specjalnie na okres menopauzy. Wybieraj zawsze preparaty wieloskładnikowe, gdyż te dają większą szansę na wyeliminowanie dużej liczby symptomów menopauzy. Ważne jest też, aby w składzie były pewne minerały oraz witaminy, mikroelementy, bo to z pewnością przyczyni się do lepszego wchłaniania substancji czynnych z roślin, gdyż – jak wiadomo – w synergii siła!

Niech pożywienie będzie lekarstwem, a lekarstwo pożywieniem. – Hipokrates

3. Zdrowa dieta wspomagająca równowagę hormonalną.

Zdrowa dieta jest często pomijanym sposobem na zmniejszenie kłopotliwych objawów menopauzy, a także obniżenie ryzyka wielu innych chorób związanych z wiekiem. Pamiętaj, aby w tym czasie, gdy Twoje ciało się zmienia, dostarczać mu wszystkiego, czego potrzebuje.

Wskazówki dotyczące zdrowego odżywiania w celu zrównoważenia hormonów:

• Jedz dużo świeżych, organicznych owoców i warzyw każdego dnia. Nie tylko podczas menopauzy, ale przez całe swoje życie dobrze jest spożywać świeże, lokalnie uprawiane pokarmy organiczne, które zostały poddane jak najmniejszemu przetwarzaniu.
• Aby utrzymać swoją wagę, możesz potrzebować mniej kalorii. Ogranicz „puste kalorie”, zmniejszając spożycie przetworzonej żywności z dodatkiem cukru, rafinowanych węglowodanów, słodkich napojów, alkoholu i rafinowanych olejów.
• Dodaj do swojej diety pokarmy o wysokiej zawartości błonnika, które pomagają kontrolować apetyt, poprawiają trawienie i będą korzystne dla serca.
• Pij dużo czystej, świeżej wody.
• Tak często, jak to możliwe, sięgaj po produkty bezpośrednio z natury – najlepsze jabłka to te zerwane prosto z drzewa. Będziesz zdumiona, jak szybko poczujesz się lepiej w swoim ciele, umyśle i duszy, kiedy oddasz się tym życiodajnym pokarmom. Dodatkowo będzie Ci dużo łatwiej kontrolować swoją wagę.

Środki ostrożności dotyczące naturalnego leczenia objawów menopauzy

Tak jak w przypadku każdego leczenia – naturalnego lub nie – to, co jest skuteczne dla jednej osoby, może nie przynosić takich samych efektów u innej. Nasze organizmy są unikalne, więc różne zabiegi działają w różny sposób u różnych kobiet.

Nie ma gwarancji, że naturalne środki pomogą zmniejszyć wszystkie objawy menopauzy, dobrze jest więc mieć realistyczne oczekiwania. Pewne badania pokazują, że wskazówki opisane powyżej są skuteczne dla bardzo wielu kobiet, podczas gdy inne badania sugerują, że w ogóle nie działają. Możesz wypróbować kilka różnych naturalnych środków, a następnie zdecydować, co przynosi najlepszy efekt w walce z efektami ubocznymi menopauzy w Twoim przypadku. Próby te zapewne zajmą trochę czasu, ale na pewno pomogą uniknąć wyniszczających skutków, które może przynieść stosowanie ryzykownych leków hormonalnych.

Jeśli chodzi o stosowanie leków ziołowych w leczeniu objawów menopauzy, należy pamiętać, że ważne jest, aby kupować wysokiej jakości, czyste produkty i używać ich w odpowiednich ilościach. W porównaniu z lekami farmaceutycznymi lub hormonalnymi, mniej wiadomo o potencjalnych skutkach ubocznych ziół, ponieważ zazwyczaj bada się je krócej i obejmują mniejsze rozmiary próbek. Zwracajmy zatem uwagę na wszelkie objawy niepożądane, w tym: dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, krwawienie, zawroty głowy lub omdlenia, alergie oraz spadki ciśnienia krwi.

Podsumowanie

Chociaż menopauza może wydawać się niewygodna i trudna, przyjmowanie hormonalnych leków zastępczych wiąże się z ryzykiem wystąpienia wielu działań niepożądanych. Rozsądniejszym i znacznie bezpieczniejszym rozwiązaniem jest naturalne radzenie sobie z objawami dzięki zdrowej diecie, ćwiczeniom fizycznym, redukcji stresu oraz stosowaniu naturalnych ziół w kompozycjach wieloskładnikowych.

Źródło: mynaturalnie.pl