Krwawnik pospolity – właściwości, zastosowanie

Krwawnik (Achillea millefolium) jest pospolitą, ruderalną rośliną leczniczą, którą w Polsce można spotkać w miejscach zaniedbanych – na łąkach, pastwiskach, miedzach lub przydrożach.

To roślina o niewielkich wymaganiach co do gleby i wilgotności, za to lubi promienie słoneczne. Na stanowiskach zacienionych krwawnik także urośnie, lecz będzie nieco mniejszy i już nie tak bujny.

Krwawnik jest cenioną rośliną leczniczą, znaną i wykorzystywaną już od starożytności – bardzo szybko odkryto, że ziele to z powodzeniem leczy rany bydła. Łacińska nazwa krwawnika brzmi Achillea, na cześć Achillesa, któremu kwitnącym krwawnikiem leczono rany odniesione podczas wojny trojańskiej. Hipokrates zalecał to ziele w tamowaniu wewnętrznych krwawień. W czasach starożytnych krwawnikiem leczono także wrzody żołądka. Także w średniowieczu popularność tego ziela nie słabła – na przykład święta Hildegarda z Bingen zalecała stosować krwawnik przy różnego rodzaju krwotokach.

Skład fitochemiczny

Do dziś krwawnik cieszy się niesłabnącą popularnością. Wydziela miłą, balsamiczną woń, co jest zasługą olejku lotnego, chamazulenu, o działaniu antyalergicznym, bakteriobójczym i przeciwzapalnym. Ziele zawiera go do 1%, a jego ilość jest największa w początkach kwitnienia. Oprócz azulenu w olejku eterycznym znajdują się jeszcze: cyneol, pinen, tujon, borneol i seskwiterpeny. Krwawnik zawiera także garbniki, fitochinon, metylobetainę, kwas askorbinowy, achilleinę (gorzki alkaloid cyjanogenny), mangan, stachydrynę, flawonoidy (apigeninę, luteolinę), kwasy (mrówkowy, octowy, izowalerianowy, kapronowy, salicylowy), śluzy, żywice oraz betonicynę.

Właściwości lecznicze krwawnika

Krwawnik jest rośliną o wielowymiarowym działaniu leczniczym, a już jego nazwa sugeruje, że ma pewien związek z krwią. Tak więc Achillea pomaga przy następujących problemach:

• jako środek przeciwzapalny i przeciwkrwotoczny goi wrzody żołądka i dwunastnicy oraz hemoroidy,
• pomaga w zbyt obfitym krwawieniu miesiączkowym,
• poleca się go w łagodzeniu różnych stanów zapalnych organów wewnętrznych,
• przynosi ulgę w bólach głowy, skurczach jelit i żołądka,
• łagodzi objawy towarzyszące torbielom i mięśniakom narządów rodnych u kobiet,
• dzięki działaniu żółciotwórczemu zwiększa przepływ żółci do dwunastnicy,
• usuwa wzdęcia, działa wiatropędnie, poprawia trawienie, wzmaga wydzielanie soku żołądkowego,
• ogranicza rozwój bakterii gnilnych i grzybów chorobotwórczych w jelitach,
• wzmaga apetyt, pobudza proces przemiany materii.

Przepis na okład (trudno gojące się rany)

Kompres jest skutecznym lekarstwem na trudne do wyleczenia rany, owrzodzenia, odleżyny, poparzenia czy rany żylakowe. Działa przeciwzapalnie i antyseptycznie.

Składniki:

• świeże liście krwawnika,
• olej rokitnikowy.

Przygotowanie:

Liście dokładnie umyć w ciepłej wodzie, osuszyć, zmiażdżyć i dodać kilka kropli oleju rokitnikowego.

Stosowanie:

Uzyskaną miazgę nałożyć na ranę, przyłożyć jałowy kompres i obwiązać bandażem. Opatrunek zmieniać dwa razy dziennie. Stosować do uzyskania poprawy.

Kąpiel ziołowa (choroby nerek) zalecana przez prof. A. Ożarowskiego

Składniki:

Mieszanka ziół po 25 g: ziele krwawnika, ziele skrzypu polnego, liście babki lancetowatej, koszyczki rumianku, 1½ litra wody.

Przygotowanie:

Zioła zalać wodą i podgrzewać pod przykryciem (nie gotować). Odstawić na 20 minut, odcedzić i wlać do wanny, wypełniając do 1/3 objętości wanny ciepłą wodą (ok. 38°C). Czas kąpieli: 15–25 minut. Po zakończeniu nie wycierać się, tylko otulić ręcznikiem i położyć do ciepłego łóżka. Zabieg powtarzać przez 5–6 dni.

Kosmetyczne zastosowanie krwawnika

Ziele to powinny przede wszystkim docenić osoby z cerą tłustą, mieszaną, skłonną do wyprysków oraz ci, którzy mają włosy szybko przetłuszczające się. Sproszkowane kwiaty lub całe ziele stanowią cenny składnik maseczek leczących trądzik i łagodzących stan zapalny skóry. Kremy i maści zawierające wyciąg z krwawnika ograniczają łojotok i ściągają pory skórne. Krwawnik rozjaśnia także koloryt skóry, jej przebarwienia i piegi. Sproszkowane kwiaty oraz ziele warto także dodawać do masek i odżywek na włosy, ponieważ roślina zapobiega łysieniu i wypadaniu włosów, a także likwiduje łupież łojotokowy. Usuwa również stan zapalny powodujący świąd. Kosmetyki z wyciągiem krwawnika delikatnie rozjaśniają włosy.

Przepis na płukankę do włosów przetłuszczających się

Składniki:

• 1 szklanka posiekanych świeżych liści lub ½ szklanki suchego ziela (kwiaty i liście),
• 2 litry wody.

Surowiec (świeży lub suszony) gotować w garnku z wodą pod przykryciem przez 3 minuty. Następnie zdjąć garnek, odstawić na pół godziny (nie zdejmując pokrywki). Odwar przecisnąć przez sito. Płukać włosy raz w tygodniu aż do uzyskania wyraźnej poprawy ich kondycji.

Kulinarne zastosowanie krwawnika

Młode liście krwawnika są zdrową alternatywą dla nowalijek. Stanowią bogate źródło witamin i soli mineralnych oraz aktywnych enzymów. Pomimo iż liście są smaczne, to ich kształt opisany jako „podwójnie pierzastosieczny” wymusza, by je drobno siekać (podobnie jak koperek czy pietruszkę). Dopiero w tej formie zaleca się dodawać je do rozmaitych potraw. Posiekane liście młodego krwawnika, w połączeniu ze szczypiorkiem czy natką pietruszki, znakomicie sprawdzą się jako zdrowy dodatek do past jajecznych, twarożków czy maseł ziołowych. Po młode listki krwawnika powinny w pierwszej kolejności sięgnąć osoby po operacjach, chorzy na anemię lub osoby osłabione po zimie i zmagające się z wiosennym zmęczeniem. Listki krwawnika można łączyć z posiekaną, młodą pokrzywą, kiełkami rzeżuchy, koperkiem, szczypiorkiem lub natką. Takie mieszanki stanowią znakomite uzupełnienie wiosennych surówek. Krwawnik wzmacnia odporność, dlatego jego świeże liście zalecane są osobom po przebytych chemio- lub radioterapiach.

Przepis na twarożek o właściwościach przeciwzapalnych

Starannie wymieszać:

• pół kostki twarogu z mleka krowiego,
• taką samą ilość twarogu koziego lub owczego,
• posiekane młode listki krwawnika,
• posiekany szczypiorek i natkę pietruszki,
• mały ząbek czosnku,
• pieprz,
• kurkumę,
• olej lniany,
• sól do smaku.

Osoby, u których utrzymuje się stan zapalny, powinny przez jakiś czas jeść taki twarożek. Składniki w tej potrawie działają synergicznie:

• aktywizują układ odpornościowy organizmu,
• skracają czas wiosennego przesilenia,
• naprawiają szkody wywołane antybiotykoterapią,
• działają naprawczo na podrażniony stan dróg oddechowych oraz błon śluzowych żołądka i jelit,
• pobudzają do pracy układ odpornościowy.

Krwawnik w weterynarii

Gospodarze dodają posiekane listki młodego krwawnika do pasz, które dają kurom i indykom. Karmione w ten sposób zwierzęta są znacznie zdrowsze i rzadziej chorują. Krwawnik jest chętnie jadany przez krowy i konie. Badania wykazały, że roślina ta eliminowała u zwierząt nadmierne wzdęcia, biegunki, a także unieszkodliwiała pasożyty. Z krwawnika można też wykonać opryski zwalczające mszyce i gąsienice żerujące na roślinach jadalnych.

Przeciwwskazania

Krwawnik bardzo rzadko wywołuje skutki uboczne. Jedynie u osób uczulonych na rośliny z rodziny astrowatych, do których zalicza się krwawnik, mogą pojawić się wysypki na skórze.

Agata Majcher