Kandydoza

Dotychczas odkryto około 200 gatunków grzybów powodujących zakażenia wśród ludzi.

Zakażenia te najczęściej wywołują grzyby z rodzaju Candida (stanowiące ok. 60–80% wszystkich zachorowań) oraz Aspergillus (grzyby pleśniowe).

Kandydozę wywołują grzyby z rodzaju Candida – najczęściej jest to Candida albicans. Ten rodzaj grzyba to naturalny składnik ludzkiej flory bakteryjnej. Kandydoza należy do tzw. grzybic głębokich, czyli takich, które są wywoływane przez namnożenie (przerost) w organizmie drożdżaków z rodzaju Candida.

Candida wywołuje zakażenia o bardzo szerokim spektrum: od niegroźnych – skórnych lub śluzówkowych – po wielonarządowe stanowiące zagrożenie dla życia.

Candida albicans jest bardzo rozpowszechniona. Występuje w glebie, na/w zwierzętach, w pokarmach, na przedmiotach codziennego użytku oraz w środowisku szpitalnym. Jest to cudzożywny organizm niezwierzęcy odżywiający się martwą materią organiczną, dzięki rozkładaniu szczątków roślinnych i zwierzęcych. Zasiedla organizm człowieka, a dokładniej: skórę, przewód pokarmowy i narządy płciowe.

Trudnym do wyleczenia przypadkiem jest grzybicze zakażenie układowe, które dotyka jeden lub więcej układów. Śmiertelność w układowych zakażeniach grzybiczych jest bardzo wysoka – wynosi od 30 do 70%.

Osoby podatne na kandydozę układową:

• pacjenci w trakcie chemio- i radioterapii,
• pacjenci w trakcie leczenia immunosupresyjnego,
• pacjenci po długotrwałej antybiotykoterapii,
• chorzy na nowotwory (zwłaszcza krwi),
• pacjenci świeżo po zabiegach chirurgicznych w obrębie jamy brzusznej i klatki piersiowej,
• noworodki i dzieci o małej masie urodzeniowej,
• osoby zakażone wirusem HIV,
• osoby stosujące narkotyki dożylnie,
• pacjenci długotrwale używający cewników wewnątrznaczyniowych i moczowych,
• osoby z neutropenią – liczba granulocytów obojętnochłonnych (neutrofilów) jest wtedy we krwi obwodowej poniżej normy,
• chorzy żywieni pozajelitowo,
• osoby z rozległymi oparzeniami,
• chorzy na marskość wątroby.

Grzybice chorobotwórcze najczęściej atakują osoby z obniżoną odpornością. Sprawnie działający układ immunologiczny osób zdrowych samodzielnie unieszkodliwia patogeny.

Objawy

Przerost candidy jest chorobą trudną do zidentyfikowania i niełatwą w leczeniu. Ze względu na liczne i zróżnicowane objawy jest ona często błędnie diagnozowana. Pojawiają się: bóle głowy, brzucha, zaparcia, zmęczenie lub rozdrażnienie – to jednak symptomy zbyt ogólne i charakterystyczne dla wielu chorób.
Takie objawy mogą tak naprawdę być przyczyną innych schorzeń (zaburzenia równowagi jelit, zmniejszona odporność, alergie lub nietolerancje pokarmowe czy popularne dolegliwości trawienne).

Różne postaci kandydozy

Grzyby candida mogą zaatakować jeden lub wiele narządów. Dlatego rozróżnia się: kandydozę błon śluzowych, kandydozę skóry i kandydozy głębokie. Kandydoza błon śluzowych dotyczy: jamy ustnej, narządów płciowych, przełyku wraz z dalszymi odcinkami układu oddechowego.

Kandydozy głębokie mogą zająć następujące narządy i układy:

• ośrodkowy układ nerwowy,
• układ sercowo-naczyniowy,
• układ moczowy,
• płuca,
• tarczyca,
• gałki oczne,
• szpik kostny,
• otrzewna, wątroba,
• śledziona, trzustka, pęcherzyk żółciowy,
• krew,
• różne narządy jednocześnie (kandydoza rozsiana).

Diagnostyka

W celu zdiagnozowania kandydozy mogą być pomocne następujące badania:

• badania mikroskopowe,
• metody mikrobiologiczne lub serologiczne (wykrywanie antygenów i przeciwciał),
• badania obrazowe, np. RTG lub USG,
• tomografia komputerowa,
• badania genetyczne,
• analizy mikrobiologiczne – krew, plwocina, mocz, kał, wymazy, wycinki tkanek czy płyn mózgowo-rdzeniowy – jako uzupełnienie do metod serologicznych.

Leczenie

Candida albicans może uodparniać się na farmaceutyki (podobnie jak bakterie uodporniają się na antybiotyki). Preparaty grzybicze, które stosuje się w leczeniu przerostu candidy, to najczęściej nystatyna lub flukonazol. Zawsze jednak warto sięgnąć po ich naturalne odpowiedniki o właściwościach przeciwgrzybicznych, takie jak: olejek z oregano, kminek, czosnek, wyciąg z pestek grejpfruta, tymianek, jeżówka purpurowa czy srebro koloidalne. Proces namnażania candidy mogą także powstrzymać olej kokosowy i probiotyk Saccharomyces boulardii.

Często można się spotkać ze stwierdzeniem, że: brak cukru głodzi candidę. Czy rzeczywiście?

Candida błyskawicznie przystosowuje się do nowych warunków, więc jeśli zostanie odcięta od cukru, znajdzie sobie inne źródło energii (np. hormony lub ketony). Candida zasiedla nasz przewód pokarmowy, więc jest obecna przez cały czas, dlatego decydując się na wdrożenie typowej diety przeciwko przerostowi candidy, powinno się ją stosować do końca życia, a nie okazjonalnie. Jest to raczej niemożliwe do zrobienia.
Dlatego leczenie przerostu candidy powinno się odbywać poprzez usunięcie przyczyny choroby, a nie skutku.

Dlatego w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na:

• poprawę odporności,
• stan wątroby (w razie potrzeby trzeba przeprowadzić detoks),
• przyjmowanie probiotyków,
• wprowadzenie zoptymalizowanej diety,
• stan przewodu pokarmowego i wyleczenie dolegliwości chorobowych (np. żołądka czy jelit),
• usunięcie „złych” bakterii i grzybów.

Naturalne leczenie powinno trwać przynajmniej trzy miesiące i odbywać się pod kontrolą lekarza. Trzeba też mieć potwierdzoną diagnozę, że jest to kandydoza.

Rokowanie

Zależy od postaci kandydozy. Rokowanie w przypadku choroby w postaci skórnej i śluzówkowej jest dobre, ale grzybica rozsiana to przypadek poważny. W kandydozie wątroby i śledziony ryzyko zgonu jest bardzo wysokie. Najbardziej narażone są osoby o słabym układzie odpornościowym.

Agata Majcher

Źródła:
Kuchar E., Mrukowicz J., Gładysz A., i inni, Wybrane choroby wirusowe [w:] Medycyna praktyczna, Warszawa 2018.
http://www.tlustezycie.pl/2013/05/candida-mit-czy-prawda.html