Echinacea – zduś infekcję w zarodku

Echinacea, czyli jeżówka purpurowa, to zioło, które jest polecane osobom z infekcjami wirusowo-bakteryjnymi. Co ciekawe, jeżówka podana w początkowej fazie choroby jest tak skuteczna, że pomoże nam się uporać nawet z opornymi na naturoterapię zakażeniami bakteryjnymi.

Substancją leczniczą jest wyciąg z jeżówki wąskolistnej lub purpurowej (ekstrakt). Roślina ta, której nazwa pochodzi z greckiego echinos („jeż”) i powszechnie występuje w Ameryce Północnej, wykorzystywana była w medycynie naturalnej przez rdzenną ludność tego kontynentu. To właśnie tam została najpierw doceniona jeżówka. Właściwości echinacei w XIX w. natomiast wzbudziły zainteresowanie w Stanach Zjednoczonych i zaczęto ją stosować w lżejszych infekcjach wirusowych, takich jak przeziębienia i infekcje grypopodobne.

Jeżówka purpurowa… bojowa roślina

W 1938 roku echinacea zainteresowała niemieckie towarzystwo farmaceutyczne. Wtedy to celem było wręcz bojowe zadanie, które miała spełnić jeżówka. Właściwości jej były badane w ramach programu mającego za zadanie znalezienie i przygotowanie na potrzeby armii i zbliżającej się wojny preparatów podnoszących naturalną odporność żołnierzy. Była to akcja zakrojona na szeroką skalę i mająca na celu zbadanie naturalnych specyfików z różnych stron świata – wyciąg z jeżówki znalazł się właśnie w tym gronie. To właśnie silna odporność żołnierzy miała podnieść efektywność wojny błyskawicznej określanej jako blitzkrieg. Obniżenie zachorowalności i podniesienie odporności organizmu było uznane za ważny element strategiczny. Dzięki temu armie mogły poruszać się sprawniej, a żołnierze szybciej się regenerowali i zachowywali więcej sił do walki. Echinacea w tej roli wyśmienicie się sprawdziła. Na tym nie koniec, jeśli chodzi o zainteresowanie, które wzbudziła jeżówka. Właściwości jej były badane także po wojnie. Badania nad nią poskutkowały powstaniem preparatów, które zostały wprowadzone do ogólnie dostępnej sprzedaży już jako oficjalny lek bez recepty mający za zadanie wzmocnienie systemu odpornościowego i pomagający zwalczać infekcje układu oddechowego oraz moczowego.

Echinacea – działanie

Jeżówka purpurowa działa na innej zasadzie niż antybiotyki. Te drugie po prostu kompleksowo niszczą wszelkie bakterie napotkane na swojej drodze. Efektem ubocznym jest więc to, że niejako „przy okazji” zostaje zniszczona cała pożyteczna flora bakteryjna ludzkiego organizmu. A to z kolei może się przyczynić do nadmiernego rozwoju szkodliwych drożdżaków w naszych jelitach. Ten rodzaj grzybów osłabia nasz organizm, co prowadzi do wtórnych infekcji. Chociażby i z tego powodu powinno się ograniczać stosowanie antybiotyków tylko do wyjątkowo opornych na inne środki infekcji bakteryjnych. Inaczej próby odzyskania zdrowia będą przypominać błędne koło.

Wróćmy jednak do tego, jak działa jeżówka. Właściwości jej powodują, że działanie jeżówki nie polega na destrukcji, lecz na pobudzaniu do pracy naszego układu odpornościowego oraz na wzmacnianiu naturalnych mechanizmów obronnych organizmu wykorzystywanych w walce z wszelkimi czynnikami wywołującymi choroby – zarówno bakteriami, jak i wirusami.

Jeżówka – właściwości: działanie bezpośrednie

Ostatnie badania wykazały jednak niecodzienną cechę, którą ma echinacea. Działanie jej opiera się na tym, że atakuje ona wirusy bezpośrednio, co jest niezwykłą rzadkością, jeśli chodzi o farmaceutyki. Na ogół przy infekcjach wirusowych organizm sam musi poradzić sobie z intruzami, a naszym zadaniem jest umożliwienie mu tego poprzez wypoczywanie w łóżku, wygrzewanie się, przyjmowanie środków napotnych. Im więcej sił oszczędzimy, tym więcej ich organizm mógł poświęcić na walkę z wirusami. Ewentualne leki przyjmuje się tylko w celu poprawienia sobie samopoczucia i wyeliminowania takich nieprzyjemnych objawów jak bóle głowy czy wysoka gorączka (powyżej 38,8°C). Echinacea może jeszcze bardziej skrócić nam ten stan chorobowy, bezpośrednio niszcząc wirusy. Co za tym idzie, można ją stosować nie tylko w przypadku przeziębień, ale i też innych stanów wywołanych przez wirusy. Przykładem może być chociażby opryszczka, która także przyczynia się do osłabienia naszego organizmu.

Przeprowadzone w latach 90. w Niemczech kliniczne badania potwierdziły skuteczność preparatów z echinacei. Przeprowadzono testy na grupie ponad 100 osób w wieku od 18 do 84 lat, szczególnie podatnej na infekcje spowodowane przeziębieniem. W ciągu 8 tygodni połowa badanych przyjmowała preparaty z jeżówki. Druga połowa natomiast zażywała placebo. W pierwszej grupie zachorowalność zmniejszyła się o prawie 40 proc. Co więcej, osoby, które przyjmowały echinaceę, ale jednak zachorowały, przechodziły infekcję o wiele lżej i krócej, mając też mniejszą liczbę objawów.

Okazało się też, że największe korzyści z jeżówki odnoszą osoby ze słabym układem odpornościowym, ze zmniejszoną we krwi liczbą limfocytów T, czyli tych odpowiedzialnych za niszczenie atakujących nas intruzów. Chociaż mechanizmy działania, która ma jeżówka purpurowa, nie są do końca poznane, to naukowcy z Uniwersytetu Monachijskiego uważają, że echinacea wzmacnia układ odpornościowy poprzez pobudzenie komórek pnia szpiku kostnego i tkanki limfatycznej do wytwarzania większej liczby silniejszych krwinek białych – w tym wspomnianych powyżej limfocytów T. Liczba  ta zostaje zwiększona średnio o 20 do 30 proc. Co więcej, okazało się, że układ immunologiczny jest stymulowany do ich produkcji bardziej u osób z infekcjami wirusowymi, na które nie ma za wiele leków (oprócz tych zwalczających tylko objawy).

Innym odkryciem związanym z jeżówką był fakt, że stymuluje ona powstawanie w organizmie substancji o nazwie „interferon” będącej swoistym katalizatorem dla komórek odpornościowych, która pobudza je do działania, czyli do niszczenia infekcji. Inną rolą jest uwalnianie enzymów powstrzymujących samoreplikację wirusów. Jeśli uda się powstrzymać gwałtowny ich rozwój, zatrzymana infekcja jest dużo łatwiejsza do opanowania.

Co ważne, w interferonie naukowcy pokładają nadzieję jako w substancji pomocnej w walce z nowotworami.

Syrop z jeżówki i nie tylko

Wyciąg z jeżówki może mieć postać: kropli, kapsułek, tabletek czy syropu. Ich dzienne dawki są różne, w zależności od stężenia substancji aktywnych. W przypadku przeziębienia i infekcji grypopodobnych zaleca się dobową dawkę 900 mg sproszkowanego ekstraktu w 3 dawkach dziennych. Dzieciom poniżej 6. roku życia zaleca się połowę tej dawki. Ważne jest, aby podawanie preparatu rozpocząć w momencie zaobserwowania pierwszych objawów infekcji. Wyciąg z jeżówki należy podawać jeszcze przez co najmniej 14 dni.

Jednak oprócz możliwości, które daje np. syrop z jeżówki czy krople z jeżówki, istnieje jeszcze jedno popularne rozwiązanie. Jest to napar z suszonego ziela jeżówki, który możemy samodzielnie przyrządzić w domu.

Jeżówka – właściwości naparu

Napar z jeżówki to działanie, które wspomaga zwalczanie wirusów i infekcji, tym samym bardzo przyspieszając proces zdrowienia. Poza tym w tej formie można wykorzystać inne zalety, które ma jeżówka. Właściwości jej to także:

•    działanie antyoksydacyjne,
•    obniżenie poziomu cukru we krwi,
•    łagodzenie stanów zapalnych.

Na szczególną uwagę zasługuje jeszcze jeden aspekt leczniczy, który ma echinacea. Działanie jej w postaci naparu przy zastosowaniu zewnętrznym to także leczenie problemów skórnych. A to dzięki właściwościom przeciwzapalnym i antybakteryjnym, które ma jeżówka. Skutecznie eliminuje ona przyczyny powstawania na przykład trądziku. Okłady z naparu z jeżówki czy przemywanie nim cery pozwalają także na ochronę skóry przed utratą wilgoci. Dzięki temu skóra jest bardziej odporna na powstawanie zmarszczek, zostaje również zredukowana widoczność tych, które już mamy. Jeżówka purpurowa ma więc działanie odmładzające na skórę. Jest jeszcze jeden pozytyw, który sprawił, że również w kosmetologii wykorzystywana jest jeżówka. Właściwości rośliny pozwalają na obkurczenie i zmniejszenie widoczności porów skóry oraz poprawiają jej koloryt.

Echinacea napar – przepis

Składniki:

•    jeżówka purpurowa (echinacea) susz – 1 czubata łyżeczka,
•    naturalny miód – czubata łyżeczka.

Przygotowanie:

Do garnka wlać szklankę wody i zagotować ją. Następnie wsypać łyżeczkę suszu z jeżówki i gotować na wolnym ogniu przez ok. 15 min. Gdy napar przestygnie, dobrze jest dodać łyżeczkę miodu (do zastosowania wewnętrznego).

Echinacea – działanie profilaktyczne

Wiele osób zastanawia się też, czy można jeżówkę przyjmować profilaktycznie jako swoistą tarczę przed wirusami i bakteriami. Część lekarzy zaleca przerwę pomiędzy kolejnymi cyklami przyjmowania preparatów. Po 8-tygodniowym czasie przyjmowania preparatu powinny nastąpić 4 tygodnie przerwy. Jednak w okresach zwiększonego ryzyka na zachorowania, czyli na wiosnę i jesień, możemy jeżówkę przyjmować przez dłuższy czas.

Dobrym zastosowaniem preparatów z jeżówki jest przyjmowanie ich po odbytej kuracji antybiotykowej. Zwłaszcza gdy jest to któraś z kolei infekcja leczona w ten sposób. Regularnie podawana wraz z probiotykami echinacea to sposób na naturalne podniesienie zdolności obronnych organizmu. Jeżówka purpurowa pozwoli odpocząć nadwyrężonemu kuracjami antybiotykowymi organizmowi i nabrać nowych sił oraz podnieść liczbę leukocytów – naszej bariery ochronnej.

Opracowanie Tomasz Kapuściński