E-produkty – szkodliwe dodatki do żywności – barwniki (cz. III)

Coraz więcej się mówi o tym, że dodatki do żywności mogą powodować wiele szkód w organizmie człowieka. Wpływają też negatywnie na rozwój dzieci zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. Ważne zatem jest, żeby każdy konsument zdał sobie sprawę z zagrożenia i zdobywał wiedzę, która pomoże mu bardziej racjonalnie spojrzeć na kwestię żywienia.

Istotne jest dokładne czytanie etykiet znajdujących się na produktach spożywczych. Tam są bowiem informacje o tym, jakie dodatki zostały w nich użyte. Poniżej prezentujemy wykaz barwników, które mogą być niebezpieczne dla organizmu i w niektórych przypadkach wywołują wiele szkód dla zdrowia.

•    E102 tartazyna – określana też jako „żółcień żywnościowa 5". Ten sztuczny barwnik  znajduje swoje zastosowanie także w produkcji farmaceutyków, kosmetyków oraz kredek. Może wywołać bezsenność oraz objawy alergiczne, takie jak: duszności, zaczerwienie oraz bąble na skórze. Skutki uboczne spożycia tej substancji bardziej odczują chorzy na astmę oskrzelową. Dzieci pod jej wpływem mogą mieć zaburzone skupienie, a także wykazywać objawy jak w przypadku ADHD. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 10 mg/kg masy ciała.

•    E104 żółcień chinolinowa – mimo że jest to barwnik pochodzenia zwierzęcego, to do celów przemysłowych pozyskuje się go przeważnie w trybie syntetycznym. Dodatkowo jest wykorzystywany również do produkcji kosmetyków oraz farmaceutyków.  U osób z dużą skłonnością do alergii może wywołać takie objawy jak wysypka, pokrzywka i zaczerwienie na skórze. Spożywanie jej jest niewskazane przez ludzi uczulonych na estry kwasu salicylowego. Żółcień chinolinowa to jeden z kilku barwników, które mogą powodować u  dzieci nadpobudliwe zachowanie. Zdarza się, też że jest przyczyną wstrząsu anafilaktycznego. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 10 mg/kg masy ciała.

•    E110 żółcień pomarańczowa – barwnik azowy, syntetyczny o żółtopomarańczowym kolorze. Używany także do barwienia leków oraz kosmetyków. Stymuluje wydzielanie histaminy, co często jest przyczyną zwiększenia symptomów astmy, a także może powodować katar sienny, bóle brzucha oraz zaczerwienienia, wypryski i bąble na skórze. Nie wskazany do spożycia przez osoby uczulone na salicylany. Przyjęty razem z benzoesanem może u dzieci wywołać nadpobudliwość. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 1 mg/kg masy ciała.

•    E120 koszenila – określana też jako  kwas karminowy jest barwnikiem pochodzenia zwierzęcego. Powstaje z pancerzy owadów o nazwie czerwce kaktusowe. Substancję tę wykorzystuje się też w produkcji  kosmetyków, leków oraz farb. Kwas karminowy uzyskuje się także w sposób syntetyczny. U osób wykazujących się tendencją do wystąpienia alergii, oprócz typowych objawów może też wywołać wstrząs anafilaktyczny. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 5 mg/kg masy ciała.

•    E 122 azorubina – barwnik azowy, syntetyczny. Nie powinny go spożywać osoby uczulone na salicylany, a także astmatycy (zwielokrotnienie objawów) oraz kobiety w ciąży. Może powodować reakcje alergiczne, takie jak: pokrzywka, obrzęki czy też wysypki skórne. Po jej spożyciu dzieci mogą być nadpobudliwe i wykazywać się brakiem skupienia uwagi.  Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 4 mg/kg masy ciała.

•    E 123 amarant – jest organicznym związkiem chemicznym otrzymywanym również w sposób syntetyczny. Barwnik ten dodaje się do: wypieków, galaretek, płatków śniadaniowych, przetworów oraz napojów bezalkoholowych. Spożywany może wywołać nieżyt nosa, zaburzenia funkcjonowania wątroby, nerek oraz przyczynić się do rozwoju raka. Kobiety w ciąży szczególnie powinny uważać na produkty, które zawierają amarant, gdyż w innym przypadku mogą narazić dziecko na spowodowanie u niego wad wrodzonych. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 0,5 mg/kg masy ciała.

•    E124 czerwień koszenilowa – barwnik otrzymywany w sposób syntetyczny, nazywany także „pąsem 4R". Wykorzystywany również w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Osoby uczulone na salicylany (np. aspiryna, polopiryna) po spożyciu czerwieni koszenilowej mogą mieć nasilone objawy nietolerancji: alergiczny nieżyt nosa, zmiany na skórze i obrzęki, a także wstrząs anafilaktyczny. Substancja ta jest też niewskazana dla astmatyków. Przyjęty razem z benzoesanem sodu może wywołać u dzieci nadpobudliwość. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 0,7 mg/kg masy ciała.

•    E127 erytrozyna – syntetyczny barwnik z grupy azowych. Wykorzystuje się także w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym oraz w produkcji tuszów drukarskich. Może wywoływać reakcje alergiczne, a u dzieci nadpobudliwość, hamowanie wzrostu oraz trudności w nauce. U niektórych osób powoduje światłowstręt. Może niekorzystnie działać na prawidłowe funkcjonowanie tarczycy, wątroby, serca, a także żołądka. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 0,1 mg/kg masy ciała.

•    E131 błękit patentowy – syntetyczny barwnik azowy lub smołowy. Stosowany także w przemyśle farmaceutycznym. Może powodować: świąd, pokrzywkę, nudności i inne objawy alergiczne. U niektórych osób wywołuje także dolegliwości żołądkowe oraz niedociśnienie. W drastycznych przypadkach może być przyczyną wstrząsu anafilaktycznego. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 15 mg/kg masy ciała. 

•    E132 indygotyna – indygokarmin lub błękit indygowy, barwnik smołowy, organiczny pozyskiwany również sposobem laboratoryjnym. W zetknięciu z białkiem może być przyczyną wystąpienia: wysypki, świądu, nudności, a nawet zaburzać oddychanie i pracę serca. Czasami powoduje nadpobudliwość, dlatego nie powinien być spożywany przez dzieci. Jest potencjalnie rakotwórczy. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 5 mg na 1 kg masy ciała.

•    E 142 zieleń brylantowa – barwnik smołowy, organiczny związek chemiczny. Nadmierne spożycie może doprowadzić do: nadpobudliwości, bezsenności i reakcji alergicznych, takich jak wysypka na skórze oraz katar sienny. Przypuszcza się, że w niektórych przypadkach jest przyczyną wystąpienia anemii. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 5 mg/kg ciała.

•    E 150a – E150d karmel – cukier przeznaczony do spożycia, który został poddany działaniu wysokiej temperatury. Nadmierne ilości mogą wywołać problemy żołądkowe i jelitowe, nudności, a także doprowadzić do nadpobudliwości.    

•     E 151 czerń brylantowa – dwuazowy barwnik spożywczy. Nadmierne spożycie może wywołać dolegliwości u osób uczulonych na salicylany, a także doprowadzić do przekształcenia przez bakterie występujące w jelitach, w toksyczne i szkodliwe dla organizmu substancje. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 1–5 mg/kg ciała.

•     E 173 aluminium – metal występujący naturalnie. Stosowany do ozdabiania niektórych wyrobów cukierniczych. Jest bardzo szkodliwy dla organizmu i negatywnie wpływa na funkcjonowanie układu rozrodczego, nerwowego, a także krwionośnego. Może wywołać choroby płuc, nerek i spowodować wystąpienie choroby Alzheimera. Brak jest informacji o dopuszczalnym dziennym spożyciu.

•    E-180 czerwień litolowa – inne nazwy to „karmin 6B" oraz „litorlubina". Barwnik syntetyczny (azowy lub smołowy). Nadmierne spożywanie często jest przyczyną wystąpienia objawów alergicznych, takich jak: katar sienny, pokrzywka czy też zaburzenia funkcjonowania żołądka i jelit. Może  też powodować bezsenność oraz nadpobudliwość. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 1,5 mg/kg masy ciała.


Opracowanie Jarosław Cieśla