Dzika róża – właściwości i zastosowanie

Dzika róża (Rosa canina) znana jest ludzkości od tysięcy lat, w czasach pierwotnych jej owoce były stałym elementem pożywienia.

Dioskorides (medyk Nerona i Wespazjana) zalecał owoce pozbawione nasion stosować jako remedium przeciw niedożywieniu. Nic dziwnego – owoce z dzikiej róży są prawdziwą multiwitaminą. 

W starożytnym Rzymie wypełniano poduszki ususzonymi płatkami róży, które służyły jako środek uspokajający i usypiający. Syreniusz zalecał różę jako skuteczny lek mający zapobiegać krwiopluciu, czerwonce i kamicy nerkowej, z kolei ksiądz Keipp rekomendował jedzenie marmolady z owoców i odwar z nasion przy chorobach dróg moczowych i podagrze.

W medycynie ludowej, by wspomóc organizm podczas osłabienia chorobą infekcyjną, przygotowywano i podawano napary z dzikiej róży, dosładzając je sokiem malinowym lub miodem. Ze względu na wysoką zawartość witaminy C dzika róża traktowana jest jako surowiec stosowany w celu uzupełnienia niedoborów witamin oraz zwiększenia odporności. Owoc dzikiej róży dziś cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem.

Dzika róża jest gatunkiem bardzo rozpowszechnionym w Polsce, spotkać ją można w zaroślach, na obrzeżach lasów, miedzach lub przy drogach. Na świecie znanych jest około 1400 botanicznych odmian róż, z czego w Polsce około 20 gatunków. Rosa canina to krzew dorastający do 3 m wysokości. Ma silne, elastyczne gałęzie zakończone haczykowatymi kolcami. Kwiaty niewielkie, pięciopłatkowe, białawe lub różowe rozkwitają w maju i czerwcu. Owoc to owalna, twarda szupinka. Dzika róża jest gatunkiem odpornym na mrozy. 

Skład chemiczny

W owocach dzikiej róży znaleziono aż 130 związków czynnych, roślina przede wszystkim zawiera rekordową ilość witaminy C. Oprócz tego zawiera również: kompleks witamin z grupy B, witaminy E i K oraz rutynę. To właśnie dlatego róża jest naturalną multiwitaminą. W owocach róż wykryto też karotenoidy, flawonoidy, proantocyjanidyny, antocyjany, pektyny, fenolokwasy, polifenole, kwasy organiczne (jabłkowy, bursztynowy, waniliowy, cytrynowy), garbniki, cukry, glikozydy, sole mineralne, a także galaktolipid (GOPO) o właściwościach przeciwzapalnych.

Właściwości lecznicze owoców dzikiej róży

Surowcem leczniczym są owoce, rzadziej kwiaty. Ze względu na bogaty skład dzika róża stosowana jest jako środek wzmacniający (szczególnie u rekonwalescentów). Owoce działają moczopędnie, żółciopędnie, przeciwzapalnie, uodporniająco na choroby zakaźne, dlatego stosuje się je przy schorzeniach dróg moczowych, przy kamicy nerkowej, w dolegliwościach wątrobowych, w chorobie wrzodowej, niedokwaśności żołądka. Owoce dzikiej róży regulują przemianę materii i cholesterol, jednak absolutnym hitem jest ich przeciwreumatyczne działanie wspierające pracę stawów. 

Dzika róża na pomoc chorym stawom

Sześćdziesięcioletni duński rolnik, Erik Hansen, cierpiał na zwyrodnienia stawów ramion. Tradycyjne leczenie syntetycznymi farmaceutykami nie przynosiło efektów, aż do czasu, kiedy zaczął w dużych ilościach spożywać dżem z owoców dzikiej róży. Gdy zauważył, że choroba ustępuje, zaczął eksperymentować z surowcem, w wyniku czego rozpoczął produkcję różanego proszku, po spożyciu którego zwyrodnienie stawów całkowicie ustąpiło. Owoce dzikiej róży mielił i suszył w temperaturze 50°C. Powrót do zdrowia duńskiego rolnika przykuł uwagę lekarzy. 

Duńscy technologowie rozpoczęli badania, na skutek których z owocu dzikiej róży wyizolowano substancję leczniczą o nazwie „galaktolipid”. Na bazie tej substancji obecnie produkuje się lek na stawy o nazwie Litozin. 

Lekarze potwierdzają, że proszek z dzikiej róży u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów łagodzi bóle, co umożliwia chorym większą aktywność. Dzięki naturalnemu proszkowi z dzikiej róży pacjenci mają szansę zmniejszyć spożycie niesteroidowych leków przeciwzapalnych mających szkodliwy wpływ na układ pokarmowy. Należy podkreślić, że taki proszek daje efekty, jeśli jest regularnie stosowany – po kilku tygodniach widać poprawę. Największe szanse na wyleczenie mają wczesne zmiany zwyrodnieniowe niewymagające wstawiania endoprotez. Na chorobę zwyrodnieniową cierpi około ośmiu milionów Polaków – choroba dotyczy głównie stawów kolanowych, biodrowych i stawów kręgosłupa. Jest to naturalny proces degradacji chrząstki stawowej na skutek procesu starzenia.

Według badań terapia sproszkowaną różą poprawiła pracę stawów czterech spośród dziesięciu pacjentów. Ustąpiło także uczucie tzw. sztywności porannej. Aby uzyskać efekt terapeutyczny, proszek należy przyjmować minimum kilka tygodni. Stosowanie proszku pozwala na ograniczenie przyjmowania syntetycznych leków wywołujących skutki uboczne. Badania kliniczne wykazały, że proszek z dzikiej róży wykazuje większą skuteczność niż inna substancja na stawy – glukozamina. Proszek z dzikiej róży w bezpieczny sposób leczy stany zapalne: stawów biodrowych, kolanowych, zwyrodnienia kręgosłupa, także usuwa obrzęki tychże stawów.

Przepis na proszek z owoców dzikiej róży

Suplementowanie owocu dzikiej róży w postaci sproszkowanej jest bardzo dobrym sposobem na jednorazowe przyswojenie wysokiej dawki składników aktywnych.

W celach leczniczych owoce dzikiej róży zbiera się do momentu pierwszych przymrozków – wtedy mają największą zawartość witamin. Owoce kroi się na pół, odrzucając twarde pesteczki. W celu przygotowania suszu połówki należy ułożyć cienką warstwą i suszyć w temperaturze 50°C, a następnie dosuszać w 40–45°C. Uzyskany susz należy zmielić w młynku do kawy lub w blenderze. Proszek może stanowić składnik herbatek owocowych. 

Olej z pestek dzikiej róży

Olej z pestek dzikiej róży słusznie zyskał miano eliksiru młodości. Wygładza zmarszczki, polepsza napięcie skóry i świetnie ją nawilża. Tłoczy się go z pestek owoców. Jest on wykorzystywany do kremów lub balsamów polecanych przy pielęgnacji cery suchej, wrażliwej, zniszczonej, naczynkowej i dojrzałej – czyli wymagającej solidnej regeneracji. Jest tak bardzo delikatny, że można go nakładać także na okolice oczu.

Olej z pestek dzikiej róży stosuje się w pielęgnacji skóry wiotkiej, zniszczonej długotrwałym opalaniem, z przebarwieniami słonecznymi i zmarszczkami. Jest to także sprawdzony środek gojący i redukujący blizny pourazowe, potrądzikowe i rozstępy. Warto też wypróbować olej z dzikiej róży w leczeniu oparzeń słonecznych, odmrożeń, łuszczycy, egzem i trudno gojących się ran.

Tłoczony na zimno olej z nasion dzikiej róży, oprócz witamin, zawiera cenne kwasy tłuszczowe: 40% kwasu linolowego, 40% kwasu alfa-linolenowego, kwasy omega-6 i omega-3. Kwasy utrzymują szczelność naskórka, odgrywają ważną rolę w produkcji sebum, zapobiegają powstawaniu komórek nowotworowych, ujędrniają i odżywiają skórę, wzmacniają paznokcie oraz włosy, a także przyspieszają gojenie się ran. 

Wskazania do stosowania – podsumowanie

Owoc z dzikiej róży warto stosować przy następujących stanach lub dolegliwościach:

• ogólne osłabienie, rekonwalescencja, stres, zmęczenie,
• wyczerpanie psychiczne, 
• niedobory witamin i zwiększone zapotrzebowanie na witaminy,
• nowotwory, 
• choroby zakaźne, 
• ciąża, laktacja, 
• zaburzone trawienie i wchłanianie, 
• alergie, 
• reumatyzm, zwyrodnienia stawowe,
• nadciśnienie, 
• stany zapalne układu moczowego,
• przewlekłe choroby skórne, 
• stany zapalne jelit i żołądka,
• owrzodzenia, nadżerki, krwawienie dziąseł, zapalenie przyzębia,
• przeziębienie, gorączka. 

Opracowała Agata Majcher