Dzika róża dla zdrowia

Owoce dzikiej róży z całą pewnością zasługują na miano superfood, czyli „superżywności”. Surowiec ten nie ma sobie równych, jeśli chodzi o zawartość witaminy C. Co więcej, wykazano, że występująca w owocach róży naturalna witamina C jest znacznie lepiej przyswajana przez organizm ludzki niż syntetyczna i nawet 3–5-krotnie bardziej aktywna od niej.

To jednak nie wszystko, bowiem owoce róży stanowią także istne bogactwo innych związków o działaniu przeciwutleniającym, a co za tym idzie – roślina ta ma szerokie prozdrowotne właściwości, które cenione są już od starożytności.

Skład owocu róży

Zacznijmy zatem od tego, co dokładnie kryje w sobie owoc dzikiej róży. Oczywiście, tak jak wspomniano we wstępie, słynie on przede wszystkim z bardzo wysokiej zawartości witaminy C, której ma nawet 10 razy więcej niż owoce czarnej porzeczki i aż 100 razy więcej niż np. jabłko. Średnia zawartość kwasu askorbinowego w 100 g owoców róży wynosi od 300–4000 mg (0,3–4 proc.), choć niektóre dane literaturowe podają, że może ona dochodzić nawet do 12 000 mg (12 proc.) w 100 g!

Stężenie witaminy C w surowcu może być różne w zależności od: zbioru, metody suszenia lub też w końcu sposobu przechowywania. Największa zawartość kwasu askorbinowego występuje w świeżych owocach dzikiej róży, a zbyt długi proces suszenia może powodować znaczną utratę tego związku, i warto o tym pamiętać. Poza witaminą C owoce dzikiej róży zawierają także inne witaminy: B1, B2, B3 (PP), A, E, K i minerały oraz cały arsenał polifenoli o silnych właściwościach przeciwutleniających: antocyjany, karotenoidy, flawonoidy, garbniki, a także: pektyny, cukry, kwasy organiczne, aminokwasy oraz olejek eteryczny.

Prozdrowotne właściwości owoców dzikiej róży

Jakie zatem będą prozdrowotne właściwości dzikiej róży? Oczywiście za sprawą wysokiej zawartości różnych witamin surowiec ten klasyfikowany jest jako witaminizujący i ogólnie wzmacniający w stanach obniżonej odporności oraz niedoborów witaminowych. O ogromnej roli witaminy C w naszym ustroju nie trzeba już obecnie nikogo przekonywać. Odpowiada ona nie tylko za wspieranie odporności, ale także: wpływa na kondycję naczyń krwionośnych, zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory, uczestniczy w syntezie kolagenu oraz neuroprzekaźników w mózgu.

Owoce dzikiej róży a odporność

Zatrzymajmy się jednak przez chwilę na wpływie witaminy C na układ odpornościowy. Randomizowane, długoterminowe badanie kliniczne wykazało, że w grupie przyjmującej witaminę C w dawce 500 mg na dzień częstość występowania przeziębienia w ciągu 5 lat zmniejszała się nawet o 70 proc. w porównaniu z grupą przyjmującą zaledwie 50 mg witaminy C dziennie. Wykazano także, że podczas trwania infekcji obecna w leukocytach, czyli białych krwinkach, witamina C jest bardzo szybko zużywana i należy ją uzupełniać. Wiadomo również, że zawartość witaminy C w niektórych komórkach układu odpornościowego, zwłaszcza komórkach żernych (czyli fagocytach) oraz w limfocytach, jest znacznie wyższa niż w osoczu, co wskazuje na jej istotną funkcję, jaką pełni w mechanizmach obronnych organizmu.

Owoce róży a działanie antyoksydacyjne

Poza wpływem na układ odpornościowy witamina C to silny antyoksydant, podobnie jak pozostałe grupy związków obecnych w owocach róży. Aktywność przeciwutleniająca surowca może mieć korzystny wpływ w zapobieganiu niektórym chorobom, takim jak: nowotwory, choroby układu krążenia czy związane z wiekiem choroby neurodegeneracyjne lub zwyrodnieniowe. Wiąże się to oczywiście z neutralizowaniem wolnych rodników oraz hamowaniem stanów zapalnych.

Zdrowe stawy

Udowodniono, że owoce dzikiej róży mogą być szczególnie przydatne w łagodzeniu stanów zapalnych stawów. W przeglądzie badań klinicznych wykazano, że suplementacja preparatów dzikiej róży zawierających sproszkowane nasiona surowca znacznie zmniejszała ból stawów i sztywność u osób z chorobą zwyrodnieniową. Ponadto osoby otrzymujące owoce dzikiej róży dwukrotnie częściej zgłaszały poprawę w zakresie łagodzenia bólu w porównaniu z grupą placebo. Znaczną poprawę odnotowano także w przypadku pacjentów cierpiących z powodu reumatoidalnego zapalenia stawów oraz chronicznego bólu kostno-mięśniowego. W 2005 roku w badaniu opublikowanym na łamach „Scandinavian Journal of Rheumatology” naukowcy poinformowali, że codzienna 5-g suplementacja proszku z nasion i łupin owoców dzikiej róży zmniejsza ból związany z chorobą zwyrodnieniową stawów na tyle, że możliwe jest ograniczenie stosowania leków przeciwbólowych już po 3 tygodniach kuracji.

Choroby serca

Ze względu na wysokie stężenie przeciwutleniaczy preparaty z dzikiej róży mogą korzystnie wpływać na zdrowie serca. Tutaj ponownie wracamy do witaminy C. Przegląd 13 badań wykazał, że suplementacja co najmniej 500 mg witaminy C dziennie wiąże się ze znacznym spadkiem podwyższonego poziomu cholesterolu LDL („złego”) i trójglicerydów we krwi stanowiących istotne czynniki ryzyka chorób serca. Badania obserwacyjne powiązały niewystarczające spożycie witaminy C ze zwiększonym ryzykiem zgonu z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego. Sześciotygodniowe doświadczenie z udziałem 31 osób dorosłych z otyłością wykazało, że ci, którzy spożywali napój zawierający 40 g proszku z dzikiej róży dziennie, zaznali poprawy w zakresie wartości ciśnienia krwi i spadku poziomu cholesterolu LDL („złego”), czego nie obserwowano w grupie kontrolnej.

Otyłość

Bardzo obiecujące są także doniesienia naukowe dotyczące wpływu ekstraktów z wyciągu róży na masę ciała. Badania zarówno na zwierzętach, jak i ludziach, wykazały znaczące działanie hamujące wyciągów z owoców dzikiej róży na przyrost masy ciała po podaniu doustnym. Ekstrakt z owoców i nasion znacznie zmniejszał masę trzewnej tkanki tłuszczowej u myszy, bez względu na spożycie pokarmu. Wykazano również, że trans-tilirozyd, jeden z aktywnych składników ekstraktu z nasion dzikiej róży, obniża przyrost masy ciała, poziom trójglicerydów i otyłość trzewną. Poza tym reguluje poziomu cukru we krwi. Działanie przeciw otyłości trans-tilirozydu w przeprowadzonym badaniu było silniejsze niż orlistatu – leku wykorzystywanego w leczeniu otyłości. Również w trzech małych badaniach klinicznych proszek lub ekstrakt z dzikiej róży zmniejszały otyłość brzuszną, a także pozytywnie wpływały na poziom cukru i cholesterolu we krwi badanych osób, co związane mogło być nie tylko z obecnością trans-tilirozydu, ale i m.in. z wysoką zawartością pektyn stanowiących ważny składnik błonnika pokarmowego.

Skóra

Jednym z najczęstszych zastosowań ekstraktów z owoców dzikiej róży jest wykorzystywanie ich w produkcji kosmetyków, zwłaszcza działających przeciwstarzeniowo. Jest to oczywiście całkowicie uzasadnione, jak bowiem wiadomo, witamina C istotnie promuje syntezę kolagenu, a także chroni komórki skóry przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki czy chociażby promienie słoneczne. Dzika róża, dzięki wysokiej zawartości witaminy C, może więc pomóc w utrzymaniu jędrniejszej i młodszej skóry. Szczególnym powodzeniem w kosmetyce cieszy się olej z nasion dzikiej róży. Wykazano, że może mieć on zauważalny wpływ na zmniejszanie tzw. kurzych łapek, a także zwiększenie nawilżenia i elastyczności skóry, podobnie jak doustna suplementacja ekstraktów z owoców dzikiej róży. Ośmiotygodniowe badanie na 34 osobach wykazało, że badani, którzy spożywali 3 mg proszku z dzikiej róży dziennie, mieli mniej zmarszczek w postaci kurzych łapek, a także lepiej nawilżoną i bardziej elastyczną skórę.

Co więcej, udowodniono, że olej z nasion róży łagodzi podrażnienia i stany zapalne skóry po radioterapii oraz po zabiegach operacyjnych. Zawarty w dzikiej róży flawonoid kwercetyna, poprzez wpływ na aktywność enzymu tyrozynazy, może hamować proces melanogenezy, który bezpośrednio wiąże się z powstawaniem przebarwień na skórze.

Układ pokarmowy

Niektóre z badań wskazują także na potencjalne gastroprotekcyjne właściwości ekstraktów z dzikiej róży. W jednym z doświadczeń wykazano, że przeciwwrzodowe działanie owoców róży jest silniejsze nawet w porównaniu z mizoprostolem – syntetycznym lekiem stosowanym w prewencji i leczeniu wrzodów żołądka. Badanie w tym kierunku przeprowadzono do tej pory jednak wyłącznie na zwierzętach.

Podsumowując…

Na zakończenie warto dodać, że tradycyjna medycyna zaleca spożywanie wyciągów z owoców dzikiej róży także jako środka moczopędnego i przeciwbiegunkowego Należy również podkreślić, że surowiec ten uznaje się za powszechnie bezpieczny. Jest on częstym składnikiem herbatek owocowych i ziołowych, a także przetworów typu soki i dżemy. Niezaprzeczalnie jednak największą wartość leczniczą mają ekstrakty sporządzone z odpowiednio suszonych owoców dzikiej róży lub soki otrzymywane poprzez bezpośrednie wyciskanie owoców, w których zawartość witaminy C jest najwyższa.

dr Marek Skoczylas

Bibliografia:

Cohen M., Rosehip – an evidence based herbal medicine for inflammation and arthritis. Aust Fam Physician. 2012 Jul;41(7):495–8. PMID: 22762068.

Rein E., Kharazmi A., Winther K., A herbal remedy, Hyben Vital (stand. powder of a subspecies of Rosa canina fruits), reduces pain and improves general wellbeing in patients with osteoarthritis – a double-blind, placebo-controlled, randomised trial. Phytomedicine. 2004.Jul;11(5):383-91. doi: 10.1016/j.phymed.2004.01.001. PMID: 15330493.

Schwager J., Hoeller U., Wolfram S., Richard N., Rose hip and its constituent galactolipids confercartilage protection by modulating cytokine, and chemokine expression, BMC Complement Altern Med. 2011 Nov 3;11:105. doi: 10.1186/1472-6882-11-105. PMID: 22051322; PMCID: PMC3231956.

Willich S.N., Rossnagel K., Roll S., Wagner A., Mune O., Erlendson J., Kharazmi A., Sörensen H., Winther K., Rose hip herbal remedy in patients with rheumatoid arthritis – a randomised controlled trial, Phytomedicine. 2010 Feb;17(2):87-93. doi: 10.1016/j.phymed.2009.09.003. Epub 2009 Oct 8. PMID: 19818588.