Dieta w chorobie wrzodowej

Mówiąc o chorobie wrzodowej, zwykle mamy na myśli wrzody żołądka, ale choroba ta dotyczy również dwunastnicy. Najczęstszym objawem zmian żołądkowych jest ból w górnej części brzucha podczas posiłku i bezpośrednio po nim. Natomiast w przypadku wrzodów na dwunastnicy bóle występują 2–3 godziny po posiłku, w nocy oraz rano na czczo. Często też przebieg choroby jest bezobjawowy.

Przyczyny choroby wrzodowej

Współczesna medycyna podaje, że przyczyną wrzodów żołądka i dwunastnicy jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori, która jest w stanie przetrwać w kwaśnym środowisku żołądka. Bakteria ta wytwarza toksyny, które uszkadzają błonę śluzową, wywołując stan zapalny. U około 70 proc. pacjentów borykających się z wrzodami stwierdza się zakażenie tą bakterią, co nasuwa wniosek, że nie jest to jedyna przyczyna tej dolegliwości.

W powstawaniu wrzodów żołądka i dwunastnicy dużą rolę odgrywają też czynniki genetyczne. Stwierdzono, że osoby z grupą krwi 0 najczęściej borykają się z wrzodami, natomiast osoby z grupą A posiadają skłonność do przekształcenia się wrzodów w stadium nowotworowe. Takie czynniki jak:

• palenie tytoniu,
• alkohol,
• stres czy ostre przyprawy również nie są obojętne na powstawanie omawianej dolegliwości.

Wspomnę jeszcze o lekach, głównie niesteroidowych lekach przeciwzapalnych. Nagminnie stosowane, a wręcz przedawkowywane, leki przeciwbólowe (np. Aspiryna, Ibuprofen, Naproksen) są także przyczyną choroby wrzodowej, i nie pomagają w tym przypadku nawet tzw. leki osłonowe.

Leczenie dietą

Ideałem jest niedopuszczenie do zmian chorobowych, ale jeśli już zaistniały, to musimy podjąć działania lecznicze. W pierwszej kolejności należy oczywiście wyeliminować czynniki chorobotwórcze, czyli:

• zaprzestać palenia tytoniu,
• ograniczyć (najlepiej całkowicie odrzucić) picie kawy i napojów alkoholowych,
• unikać przyjmowania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych,
• unikać słodkich potraw i napojów mocno gazowanych.

Współczesna medycyna w przypadku zakażenia Helicobacter pylori stosuje oczywiście antybiotyki oraz leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego, ewentualnie środki zobojętniające sok żołądkowy. Terapia farmakologią jest czasem konieczna, ale na potrzeby tegoż artykułu skupimy się na leczeniu, ewentualnie wspomaganiu leczenia, odpowiednią dietą.

Podczas leczenia zaleca się dietę lekkostrawną, ubogą w sól i słone potrawy. Należy przy tym pamiętać, że przetworzone mięso (wędliny, konserwy) oraz twarde sery (żółty) zawierają duże jej ilości. Potrawy powinny być gotowane w wodzie, ewentualnie na parze. Unikać należy smażenia i pieczenia posiłków, bo wiąże się to zazwyczaj z używaniem tłuszczów. Posiłki nie powinny być obfite (lepiej mniej, a częściej) i ostro przyprawione. Dieta powinna być oparta przede wszystkim na świeżych warzywach (surowe, gotowane w wodzie lub na parze) i owocach. Należy również unikać wszelkich słodyczy, które zaogniają istniejący już stan zapalny i zakwaszają dodatkowo żołądek.

Wykaz zalecanych oraz zabronionych produktów spożywczych

Produkty zalecane

Pieczywo czerstwe, suchary, mąka jasna, kasza manna, płatki owsiane, ryż, mleko do 2 proc. tłuszczu, biały ser (chudy, półtłusty), jajka gotowane na miękko lub przygotowywane na parze, sporadycznie chude mięso i ryby (niesmażone), masło, oliwa, ziemniaki gotowane – ewentualnie puree, warzywa (nieostre) surowe lub gotowane z dodatkiem masła, zupy warzywne, dojrzałe owoce (z ograniczeniem bardzo słodkich), przetwory owocowe (powidła, dżemy) bez dodatku cukru, desery bez dodatku cukru, woda, kawa zbożowa, słabe herbatki.

Produkty zabronione

Świeże pieczywa, razowe, rogaliki, mleczki, grube kasze i makarony, naleśniki, sery żółte, topione i pleśniowe, kefir, jogurt, śmietana, jajka w majonezie i smażone na tłuszczu, tłuste, peklowane i smażone mięsa oraz ryby, wędliny i konserwy, twarde margaryny, boczek, słonina, cebula, czosnek, rzodkiewka, grzyby, produkty w zalewie octowej, suszone owoce, orzechy, słodycze i słodkie napoje, ziemniaki smażone, frytki, chipsy, warzywa strączkowe (groch, fasola, ciecierzyca, soczewica), ostre przyprawy, musztarda, chrzan, maggi, kostki rosołowe, zupy w proszku, słodkie desery, kawa, mocna herbata, mocne kakao, czekolada, napoje gazowane, alkohol.

Stosowanie jedynie diety oczywiście nie zawsze całkowicie wyeliminuje problem, ale warto mieć ją na uwadze, borykając się z opisywanymi dolegliwościami. Na pewno jednak pozbędziemy się dokuczliwego bólu i wspomożemy inne formy leczenia, jeśli zajdzie taka konieczność. Właściwa dieta to pierwszy krok do wyleczenia.

Literatura: Anna Piekarczyk, Dietoterapia w chorobach żołądka i dwunastnicy, Wydawnictwo Eprofess, 2017.