Cynk

Cynk jest niezbędnym pierwiastkiem dla wszystkich organizmów żywych. Średnia jego zawartość tego wynosi około 33 mg/kg i jest różnie rozmieszczona w tkankach – od 13 mg w skórze do 210 mg w nerkach i wątrobie. Duże stężenie cynku znajduje się także w gruczole prostaty, siatkówce oka oraz w mózgu.

Funkcje cynku

Cynk jest niezbędnym mikroelementem istotnym dla prawidłowego funkcjonowania organizmów żywych istot. Wchodzi w skład ponad 200 enzymów (w większości metaloenzymów) biorących udział w przemianach białkowych, węglowodanowych, lipidowych i energetycznych, w syntezie kwasów nukleinowych i białek, jak również enzymów chroniących organizm przed procesami utleniania. 

Stabilizuje struktury RNA, DNA rybosomów, dzięki czemu wpływa na rozwój i wzrost organizmu ludzkiego. 

Cynk wpływa na właściwe funkcjonowanie systemu odpornościowego, odpowiada za transport tlenu w organizmie, procesy widzenia, adaptację do ciemności, odczuwanie smaku i zapachu.

Wspiera procesy zapamiętywania i uczenia się. 

Zwiększone ryzyko i objawy niedoboru 

Niedobór cynku może powodować karłowatość, różne zaburzenia metaboliczne, m.in. wchłanianie: miedzi, wapnia, żelaza i glukozy. Może też przyczyniać się do występowania depresji. Ostry niedobór cynku może być powiązany z takimi objawami, jak: wypadanie włosów, utrudnione gojenie ran, zaburzenia węchu i smaku, biegunki, utrata masy ciała, opóźniony rozwój płciowy, zaburzenie funkcji poznawczych.

Objawy niedoboru

Do najczęstszych objawów niedoboru cynku należą:

• osłabienie, przewlekłe zmęczenie,
• zaburzenie krzepnięcia krwi,
• łamliwość, białe plamki na paznokciach,
• zaburzenie widzenia,
• głuchota, niedosłuch,
• afty w jamie ustnej,
• psychozy,
• problemy z uczeniem się,
• podatność na infekcje,
• zaburzenia immunologiczne,
• zaburzony rozwój,
• utrata apetytu,
• łysienie,
• biegunki.

Źródła w pokarmach

Cynk jest dostępny w: czerwonym mięsie, drobiu, owocach morza, w roślinach strączkowych, w ciemnym pieczywie, kaszy gryczanej, serach podpuszczkowych, orzechach i zbożach. Szacuje się, że aż 2 mld ludzi na całym świecie cierpi na niedobory cynku. 

Ciekawostka

Słowo „cynk” pochodzi od niemieckiego wyrazu die Zinke oznaczający ząb lub ostry koniec. W latach 20. XVI w. szwajcarski lekarz Paracelsus wyrazem Zinken opisywał kryształy cynku przypominające kształt zębów. 

Opracowała Agata Majcher

Bibliografia

Pierwiastki, czyli z czego zbudowany jest wszechświat, Challoner J., Poznań 2014.

Pierwiastki śladowe w geo- i biosferze, Kabata-Pendias A., Szteke B., Puławy 2012.

Dietetyka – żywienie zdrowego i chorego człowieka, H. Ciborowska, A. Rudnicka, Warszawa 2019.

Mikroskładniki odżywcze, U. Gröber, Wrocław 2010.