Colostrum (siara, zwane również młodziwem) – jeden z cudów natury

Colostrum to cud natury, który stanowi pierwszy pokarm podawany nowo narodzonemu osobnikowi. Otrzymuje on immunoglobuliny i inne substancje odpornościowe, chroniąc go przed infekcjami.

Ażeby zachować wszystkie jego właściwości, najczęściej jest poddawane procesowi liofilizacji (zamrożone colostrum poddajemy odparowaniu w próżni i otrzymujemy proszek – omijamy tutaj fazę ciekłą). Rzadziej stosujemy zamrażanie. Ważne jest, ażeby liofilizacji poddać siarę otrzymaną w czasie pierwszych dwóch godzin od ocielenia. Takie colostrum cechuje się wysoką zawartością albumin (białek odpowiedzialnych między innymi za ciśnienie osmotyczne krwi), dużą ilością przeciwciał i niższą zawartość tłuszczu i kazeiny oraz najniższą zawartością laktozy. Im dłużej od porodu, tym bardziej skład wydzieliny produkowanej przez gruczoły mlekowe jest zbliżony do mleka.

Colostrum wytwarzane jest w gruczołach mlecznych ssaków (najczęściej spotykane w sprzedaży to colostrum otrzymywanie od: klaczy, owcy, kozy, krowy) tuż po porodzie, czyli jedynie przez kilka pierwszych godzin po porodzie i rozpoczęciu laktacji. Czym minął dłuższy czas od porodu, tym bardziej ubogi jest skład.

Istnieje coraz więcej dowodów na to, że colostrum może być wykorzystywane w leczeniu różnych schorzeń u dzieci i dorosłych oraz jako suplement dla sportowców w celu wspomagania przy treningach i regeneracji.

Colostrum – skład

Przeprowadzone badania wykazały, że skład siary jest niezwykle bogaty. Zawiera ona ogromną liczbę aktywnych biologicznie substancji, głównie białkowych (laktoferyna, lizozym, immunoglobuliny, polipeptyd, laktoalbumina, glikomakropeptyd, kazeina, cytokiny), ale też witamin i soli mineralnych. Jest ona przesycona komórkami odpornościowymi, takimi jak: leukocyty, makrofagi, limfocyty T i limfocyty B oraz immunoglobulinami, czyli białkami odpornościowymi. Poza tym obecne są w niej również witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E i K), witamina B12, tiamina, ryboflawina, niacyna, wapń oraz magnez. Inne istotne składniki colostrum to: laktoferyna, α- laktoalbuminy, lizozym, laktoperoksydaza, polipeptyd bogaty w prolinę (PRP) i kazeina.

Siara jako wydzielina o tak unikalnym składzie okazuje się odgrywać fundamentalną rolę nie tylko we wczesnym karmieniu noworodków, ale także ma znaczący wpływ na organizmy dojrzałe. Zawarte w niej składniki mają zdolność regulacji odporności ogólnoustrojowej między innymi poprzez oddziaływanie na jelita. Czynniki siary przywracają właściwe funkcje bariery jelitowej oraz wzmacniają odporność organizmu.

Siara różnych gatunków jest podobna do siebie i zawiera około 250 różnych substancji. Bioaktywne czynniki ludzkiego colostrum są najbardziej zbliżone do tych obecnych w siarze bydlęcej, inaczej colostrum bovinum. Siara dzięki zawartym w jej składzie substancjom aktywuje i reguluje układ odpornościowy nowo narodzonych ssaków. Oprócz tego odgrywa ważną rolę w dojrzewaniu układu pokarmowego ściśle powiązanego z układem immunologicznym. Pamiętajmy, że 80 proc. naszej odporności tkwi w jelitach.

Colostrum na odporność

Warto zwrócić uwagę, że wysoka zawartość immunoglobulin (30 proc. IgG w suchej masie) oraz laktoferyny wspomaga pracę układu odpornościowego. A dzięki temu wspiera organizm w zwalczaniu infekcji bakteryjnych i wirusowych (osłabia objawy i skraca czas choroby). Wraz z podawaniem siary podajemy gotowe (już wytworzone) przez matkę ciała odpornościowe. Znajdują się one w immunoglobulinach. Siara (colostrum) ma zdolność do modyfikacji funkcjonowania układu odpornościowego. Głównymi immunomodulantami są: laktoferyna, PRP oraz kazeina. Związki te, zwane też immunoregulatorami, przyczyniają się do utrzymania homeostazy (równowagi) organizmu, aktywacji reakcji odpornościowej oraz zapobiegania autoimmunizacji. Ponadto zawarte w colostrum immunoglobuliny neutralizują bakterie oraz wirusy.

Jednym z bardzo ciekawych związków immunologicznie czynnych jest laktoferyna, która  odgrywa najważniejszą rolę w zapobieganiu różnego rodzaju infekcjom. Laktoferyna to białko wiążące i przenoszące żelazo, zdolne do zwalczania bakterii i wirusów. Ponadto badania in vitro dowodzą, że laktoferyna wykazuje silne działanie przeciwgrzybicze. Skuteczność laktoferyny w zwalczaniu infekcji grzybiczych potwierdzają także testy in vivo przeprowadzone zarówno u zwierząt, jak i u ludzi.  Colostrum dzięki zawartości laktoferyny może być stosowane również jako element politerapii, podnosząc skuteczność leków przeciwgrzybiczych. Jak wykazano na przykładzie różnych szczepów bakterii Candida, laktoferyna jest zdolna uwrażliwiać komórki patogennych grzybów na działanie leków, co pozwala na obniżenie ich dawki terapeutycznej nawet o 25 proc. Laktoferyna ma również zdolność hamowania zakażeń pasożytniczych. Prawdopodobnym mechanizmem zwalczania tego rodzaju infekcji jest generowanie reaktywnych form tlenu (m.in. wolnych rodników) powodujących uszkodzenie błony komórkowej pasożyta, a w konsekwencji jego śmierć. Na działanie laktoferyny wrażliwe są także wirusy.

W zwalczaniu infekcji bakteryjnych i wirusowych, obok laktoferyny, zastosowanie mają także niektóre inne związki immunologicznie aktywne colostrum.

Przykładami są lizozym i laktoperoksydaza, które działając w sposób synergistyczny z laktoferyną, wykazują działanie przeciwbakteryjne. PRP, laktoalbumina i kazeina mają z kolei właściwości przeciwwirusowe.

Przyszłościowe może się okazać stosowanie siary w schorzeniach nowotworowych, ponieważ są doniesienia o skuteczności działania wielu związków immunologicznie aktywnych w zahamowaniu rozwoju nowotworów. Opisano, że laktoferyna wołowa wywiera działanie cytotoksyczne na komórki włókniako-mięsaka, czerniaka i raka okrężnicy, a także hamuje proliferację (zdolność rozmnażania się) komórek raka płuc. Ma także zdolność hamowania angiogenezy (tworzenia nowych naczyń krwionośnych) wokół miejsc zmienionych nowotworowo, dzięki czemu ogranicza wielkość guzów i możliwość tworzenia przerzutów. Laktoferyna znajdująca się w colostrum wykazuje działanie ochronne na komórki nabłonka jelita, hamując przy tym wzrost Escherichia coli i innych patogennych bakterii jelitowych, głównie z rodziny Enterobacteriaceae, jednocześnie pobudzając wzrost pożytecznej mikroflory jelitowej z rodzaju Bifidobacterium. Odgrywa szczególną rolę u noworodków, u których dochodzi do stopniowej kolonizacji przewodu pokarmowego przez zróżnicowaną mikroflorę. Rozwój prawidłowej flory bakteryjnej zapewnia sprawne procesy trawienia, chroni przed rozwojem bakterii patogennych oraz zwiększa odporność.

Ponieważ stosowanie siary jest bardzo bezpieczne (nie wykazano dotychczas działań ubocznych), a korzyści są bardzo wymierne, dlatego polecam zainteresować się preparatami zawierającymi colostrum jako dodatkową i bezpieczną metodą poprawy naszej odporności. Osoby z alergią na białko mleka krowiego powinny najpierw zrobić test, czy nie wystąpi proces uczulenia – w myśl zasady, że dmuchamy na zimne.

Sposób stosowania zależy od tego, jaki chcemy osiągnąć cel i w jakim czasie. Z reguły przez pierwszy tydzień stosujemy raz dziennie 1 kapsułkę do posiłku, przez następny tydzień 2 razy dziennie po 1 kapsułce do posiłku, następnie 3 razy dziennie po 1 kapsułce do posiłku, popijając płynem.

Myślę, że temat colostrum jest na tyle ciekawy, że wrócę do niego bardziej szczegółowo w następnych artykułach.

prof. Andrzej Frydrychowski

Literatura u autora