Codzienny trening mózgu, czyli sprawdzone ćwiczenia na pamięć i koncentrację

Mówiąc o treningu, najczęściej mamy na myśli ten dotyczący poprawy naszej kondycji, wytrzymałości mięśniowej czy też sprawności fizycznej. Jednak bardzo ważne są także ćwiczenia mózgu. Dzięki niemu będziemy mogli być bardziej skoncentrowani na różnych czynnościach, lepiej zapamiętamy ważne informacje i z większym zapałem podejdziemy do rozwiązywania życiowych problemów.

Trening mózgu jest po to, żeby efektywniej pracować, myśleć i z większym spokojem podchodzić do różnych trudnych sytuacji.

Mózg – centrum sterowania organizmem

Mózg nie tylko odpowiada za nasz umysł. Umiejscowione w nim komórki nerwowe są odpowiedzialne za różne funkcje w naszym organizmie oraz działanie układów i procesów życiowych, jakie w nim zachodzą. Dotyczy to: oddychania, pracy serca, metabolizmu, termoregulacji, a także wpływu na poziom ciśnienia tętniczego krwi. W mózgu znajdują się płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy, limbiczny, a także potyliczny. Są one odpowiedzialne za różne funkcje. Odpowiadają za:  myślenie abstrakcyjne, podejmowanie decyzji, emocje, motywację, przetwarzanie informacji,  czucie, empatię, świadomość przestrzenną, możliwość: pisania, czytania i mowy; wykonywanie ruchów, słuchanie, odczuwanie zapachów, głodu, odbieranie bodźców, uczucie pragnienia oraz widzenie. Warto zatem ćwiczyć mózg, żeby był sprawniejszy i bardziej wydajny.

Codziennie należy znaleźć czas na trening umysłu. Pierwszym krokiem będzie wyznaczenie sobie np. chociaż 30 min, żeby poprawić sprawność mózgu. Świetnym rozwiązaniem jest ustalenie stałej godziny przeznaczonej na ćwiczenia pamięci i koncentracji.

Jak ćwiczyć pamięć?

Ćwiczenia na pamięć są bardzo istotne dla funkcjonowania człowieka we współczesnym świecie. Większość informacji, jakie teraz się pozyskuje, pochodzi z internetu oraz programów komputerowych. Nie musimy wiele pamiętać, wystarczy tylko umieć korzystać z różnego rodzaju wyszukiwarek, żeby pozyskać interesujące nas dane. Później nawet ich nie kodujemy, bo wiemy, że w każdej chwili będziemy mogli znów skorzystać z baz danych. Skutkiem ubocznym jest słabsza pamięć.

Jednym z prostych sposobów na trening pamięci są gry planszowe. Warto grać w takie, gdzie musimy zapamiętywać pewne elementy oraz kojarzyć, gdzie się one znajdują. Taka właśnie jest popularna na całym świecie gra memory (ang. pamięć), określana też jako memo. Polega ona na odszukiwaniu par takich samych rysunków, obrazków. Produkowana jest głównie dla dzieci, jednak świetnie sprawdzi się jako umysłowa rozrywka również dla starszych osób. Ma różne poziomy trudności. Elementy z rysunkami mogą mieć formę kart lub też kwadratowych klocków.    

Dawniej w wielu czasopismach poświęconych grom i zagadkom stosowano zabawy na rozgrzewkę pamięci. Polegały one na zapamiętaniu układu danego obrazka, na którym znajdowały się narysowane przedmioty. Po jego zakryciu należało wypisać, czy też wypowiedzieć ich nazwy. Inne zawierały dwa obrazki, na jednym niektóre elementy były zamalowane, a na innym nie i po zakryciu pierwszego trzeba było pokolorować te same na drugim. Podobne zabawy pamięciowe można prowadzić w gronie przyjaciół czy rodziny. Pokazujemy komuś lub całej grupie jakiś obrazek lub fotografię, później ją zakrywamy, a uczestnicy rozgrywki mają podać jak najwięcej zapamiętanych szczegółów, przedmiotów, liczbę osób itp. To będzie nie tylko mile i pożytecznie spędzony czas, ale również doskonały trening pamięci.

Jak trenować mózg powinny osoby starsze? Przede wszystkim codziennie i systematycznie. To dla nich bardzo ważna kwestia, zwłaszcza przy występowaniu demencji czy np. choroby Alzheimera. Mogą spotykać się z innymi na wspólnych zabawach, które poprawią funkcjonowanie mózgu. Zestaw ćwiczeń pamięci dla seniorów to, np.: gry w karty, gry planszowe, rozwiązywanie zagadek, rebusów, łamigłówek, quizów historycznych, geograficznych, a także krzyżówek. Dobrym pomysłem będzie również uczenie się nowych wierszy, tekstów piosenek, rymowanek, udział w kółku aktorskim. Podczas spotkań grupowych można też bawić się w głuchy telefon. Jedną z popularnych zabaw jest tworzenie długiego zdania, gdzie pierwsza osoba mówi dany wyraz, a każda kolejna ma za zadanie je powtórzyć i dodać jakieś nowe słowo tak, żeby powstawało logiczne zdanie. Rozgrywka toczy się do momentu, aż ktoś się pomyli.

Gry dla seniorów na pamięć oraz różne zabawy stanowić będą miłe spędzenie czasu, wzrost endorfin, poprawę humoru i oczywiście świetny trening mózgu.       
Istotne jest też ćwiczenie pamięci krótkotrwałej. Potrzebna jest nam ona po to, żeby zachować informacje w krótkim czasie, czyli takie, które przed chwilą zostały nam przekazane. Jak ją poprawiać? Świetnie sprawdzą się przytoczone wyżej: rozwiązywanie krzyżówek, gry logiczne, sudoku, a także tetris.  

Jak ćwiczyć koncentrację?

Informacje, które sobie codziennie aplikujemy, przeglądając portale internetowe, tylko zaśmiecają nasz mózg, powodują chaos informacyjny, odwracanie uwagi od kwestii istotnych i osłabiają skupienie uwagi. Ćwiczenia na koncentrację pozwolą nam nauczyć się odrzucać to, co mniej istotne, a pomogą w realizacji zadań, które sobie stawiamy.   

Świetna grą, w której należy się skupić, radzić sobie z selekcjonowaniem bodźców zewnętrznych, a także mieć podzielną uwagę, są szachy i w mniejszym stopniu warcaby. Ta pierwsza uczy też cierpliwości. Warto zagłębić się w jej zasady, a w pewnym momencie zauważymy, że poprawia nam się koncentracja. Do tego jeszcze dochodzi umiejętność przewidywania, taktycznego podejścia i planowania. Podczas tej gry umysł pracuje na wysokich obrotach.

Bardzo rozwijające są także planszowe oraz scenariuszowe (do pobrania ze specjalistycznych portali) gry detektywistyczne, gdzie trzeba: zestawiać ze sobą fakty, skupić się na zadaniu, umieć przesiać informacje nieistotne od tych ważnych i wyciągać właściwe wnioski. Także układanie puzzli, zwłaszcza tych z bardzo wieloma elementami, to również doskonały trening koncentracji. Uczy: cierpliwości, dokładności, kojarzenia, długotrwałego skupienia się na zadaniu i zapamiętywania.

Stymulowanie mózgu

Trening mózgu może się odbywać na różne sposoby. Warto go prowadzić samemu, jak też z innymi oraz wprowadzać do niego elementy rywalizacji. Dobrymi sposobami na ćwiczenie szarych komórek są łamigłówki matematyczne, jak też słowne. Takie zagadki można wymyślać samemu. Możemy się umówić, że za podanie poprawnych odpowiedzi otrzymuje się punkt. Kto w danym czasie zgromadzi ich najwięcej, ten wygrywa.

Oto kilka przykładów:

•    Wypowiadamy dwa wyrazy, a zadaniem drugiej osoby, np. w ciągu 3 sekund jest podanie trzeciego, które się z nim kojarzy np. 1) kość, buda (trzecie słowo to np. pies); 2) piłka, gol (np. mecz) itp.
•    Mówimy słowo, a kolejna osoba musi podać takie, które zaczyna się na jego ostatnią literę np. murek... kura.
•    Z podanego słowa należy wypisać jak najwięcej nowych, np. przedsiębiorstwo: sto, przed, rower, pęd itp.
•    Dodawanie w myślach liczb składających się z dwóch cyfr. Odgadujący ma na wykonanie tego zadania określoną ilość czasu np. 10 sekund. Utrudnieniem jest sumowanie liczb trzy lub czterocyfrowych. 

Nie zapominajmy też o czytaniu książek, opowiadań czy też artykułów. Dzięki temu zwiększymy zasób słów i swojej wiedzy, wpłyniemy na skupienie uwagi, wysilimy umysł, pobudzimy myślenie i swoją wyobraźnię. Dobrym działaniem na mózg jest też oglądanie filmów komediowych czy też programów kabaretowych. Dowiedziono bowiem, że śmiech i dobry humor pozytywnie wpływają na organizm, stymulują produkcję hormonów szczęścia, redukują stres i poprawiają pracę układu immunologicznego. Aktywujmy mózg codziennie, co pozwoli na to, że będzie nam dobrze służył do później starości.

Opracowanie Jarosław Cieśla