Centralny bezdech senny

Centralny bezdech senny to nieprawidłowy wzorzec oddychania polegający na naprzemiennych okresach bezdechów i zanikania oddychania. Najczęstszą przyczyną centralnego bezdechu sennego jest ciężka niewydolność serca – w pozostałych przypadkach choroba związana jest z uszkodzeniem ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego, przebywaniem na dużej wysokości, stosowaniem opioidów, osłabieniem mięśni oddechowych lub zaburzeniami chemicznej regulacji oddychania.

Chorobę nazywa się także oddechem Cheyne’a i Stokesa (to dwaj irlandzcy lekarze, którzy w XIX wieku opisali charakterystyczny sposób oddychania u chorych z ciężką niewydolnością serca). Inna nazwa choroby to oddychanie okresowe lub oddech periodyczny.

Na centralny bezdech senny składają się cykle oddychania – najpierw coraz głębsze, po których następują okresy, w których oddychanie staje się stopniowo coraz płytsze. Może wtedy wystąpić bezdech, w którym oddech na krótko ustaje, zanim cykl rozpocznie się na nowo. Średnio każdy cykl trwa od 30 sekund do 2 minut. Ten stan układu oddechowego występuje zarówno podczas snu, jak i czuwania, chociaż najczęściej obserwujemy go podczas snu.

Objawy

Do najczęstszych objawów centralnego bezdechu sennego należą:

• duszność podczas leżenia,
• napadowa duszność nocna – silna duszność i napady kaszlu występujące w nocy i zakłócające sen,
• nadmierna senność i zmęczenie w ciągu dnia.

Postaci centralnego bezdechu sennego

Według klasyfikacji American Academy of Sleep Medicine (AASM) wyróżnia się różne postaci centralnego bezdechu sennego:

1. Centralny bezdech senny związany z oddechem Cheyne’a i Stokesa

Przekrwienie płuc u chorego z niewydolnością serca ulega nasileniu w pozycji leżącej – na przykład w czasie snu – powodując zwiększenie wentylacji i obniżenie PaCO2 poniżej progu wrażliwości ośrodka oddechowego. Zanikają sygnały do mięśni oddechowych i dochodzi do bezdechu centralnego. Zahamowanie wentylacji powoduje wzrost ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi tętniczej (PaCO2) i obniżenie ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi tętniczej (PaO2), przywracając oddychanie. Po osiągnięciu maksimum wentylacji dochodzi do jej stopniowego zmniejszenia i kolejnego zaniku oddychania. 

2. Centralny bezdech senny związany z innymi chorobami – bez oddechu Cheyne’a i Stokesa

Przyczyną tej postaci są choroby naczyniowe, nowotworowe, demielinizacyjne, zwyrodnieniowe, zapalne oraz pourazowe uszkodzenia pnia mózgu. W tej postaci występuje stałe upośledzenie wentylacji, które nasila się podczas snu.

3. Centralny bezdech senny związany z oddychaniem okresowym na dużej wysokości

Z powodu niedoboru tlenu w tkankach na dużej wysokości następuje przyspieszenie i pogłębienie oddechów, których następstwem jest stan obniżonego ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla (pCO2) we krwi poniżej normy, co jest powodem zatrzymania oddechu.

4. Centralny bezdech senny związany z lekami i innymi substancjami

Najczęstszą przyczyną jest przewlekłe przyjmowanie długo działających opioidów.

5. Centralny bezdech senny wywołany przez CPAP

CPAP to aparat, który wykorzystuje się do poprawy wydolności oddechowej. Leczy się nim obturacyjny bezdech senny. Czynniki zwiększające ryzyko centralnego bezdechu sennego w trakcie stosowania aparatu CPAP to zbyt duże ciśnienie w urządzeniu, bezdechy po hiperwentylacji i bezdechy po wybudzeniu.

Opracowała Agata Majcher

Źródło: 

Choroby układu oddechowego [w:] „Medycyna praktyczna”, redaktorzy działu: E. Niżankowska-Moglinicka, R. Krenke, F. Mejza.