Borowina – Limus – zastosowanie i działanie

Borowina to naturalny produkt powstały wskutek powolnego beztlenowego butwienia szczątków roślinnych i zwierzęcych w warunkach dużej wilgotności będący odmianą torfu. Jednak w przeciwieństwie do torfu borowina ma bardziej złożony i zmienny skład chemiczny i różnorodne właściwości lecznicze. W zależności od udziału w składzie określonych soli mineralnych wyróżnić można: borowiny siarkowe, żelaziste i solankowe.

W Polsce najbardziej znana jest borowina z okolic: Rymanowa, Iwonicza i Miejsca Piastowego (krośnieńskie). Niejednokrotnie badałem właściwości borowiny pochodzącej z Miejsca Piastowego podczas zajmowania się składem chemicznym torfu i ropy naftowej. Tak naprawdę nie ma kompletnych prac omawiających dokładnie chemizm i mechanizm farmakologicznego działania borowin. Obecnie publikowane hipotezy i fakty na temat borowiny opierają się na pracach z I poł. XX w.

Właściwości borowiny

Właściwości chemiczne i lecznicze borowiny zależą od składu jakościowego materiału, z którego powstała. Ważny wpływ mają składy wód, które nasycały materiał roślinny. Wiadomo, że woda morska, wody wysoko zmineralizowane pozostawiają w masie borowinowej mnóstwo składników aktywnych. Do tego dochodzą: warunki termiczne, w których zachodziły procesy rozkładu, udział procentowy drzew i krzewów w stosunku do zawartości roślin zielnych – w tym mszaków i paprotników, glonów oraz nasiennych. Uboższy skład i słabsze działanie będzie miała borowina nawilżana wodami słodkimi, nisko zmineralizowanymi.

Borowina zawiera: frakcję bituminową (bituminy) – obejmujacą żywice – kwasy tłuszczowe, sterole, woski, kumarynowce, fenolokwasy, polifenole, terpeny, węglowodory, lignany, kwasy humusowe (zespół związków), sole mineralne (wapń, sód, brom, jod, stront, siarka, żelazo, magnez, fosfor, potas, mangan). Zawartość bituminy warunkuje właściwości i wartość leczniczą borowiny. Niektóre związki sterydowe i stylbenowe (difenyloetylenowe) borowiny mają aktywność hormonalną pobudzającą miesiączkowanie u kobiet (ruję u zwierząt). Nieznane składniki borowiny wykazują wpływ hipotensyjny (obniżający ciśnienie tętnicze).

Preparaty z borowiny

Interesującym i wartościowym preparatem z borowiny jest Fibs (ampułki) przeznaczony do podawania domięśniowego i podskórnego. Działa on silnie: przeciwwysiękowo, przeciwobrzękowo, immunostymulująco, regenerująco na tkanki i pobudzająco na przemianę materii. Zgodnie z poglądami Fiłatowa wyciąg z borowiny aktywuje procesy regeneracji narządu wzroku, przyśpiesza ustępowanie wysięku i obrzęku z gałki ocznej. Wskazaniami do stosowania preparatu Fibs są: stany zapalne i uszkodzenia rogówki, zmętnienie ciała szklistego, zapalenie spojówek, zapalenie twardówki, jaglica, zapalenie naczyniówki i siatkówki, choroby zwyrodnieniowe i zanikowe siatkówki; zapalenie układu żółciowego, wirusowe zapalenie wątroby, zwyrodnieniowe i zapalne choroby stawów, kości, mięśni i nerwów; przewlekłe infekcje skóry; zapalenie narządów płciowych (np. zapalenie jajników i jąder), niepłodność, skąpe i nieregularne miesiączki; niedobory odpornościowe, stany zapalne układu oddechowego. Fibs można podawać codziennie po 1 amp. łącznie 2030 wstrzyknięć. Osobiście polecam długotrwałą kurację: 1 amp., 1 raz w tygodniu (10–20 wstrzyknięć), następnie 1 amp. w miesiącu przez 1 rok. Zastrzyki z Fibs nie są bolesne, nie powodują zrostów. Bardzo wyraźnie poprawiają samopoczucie, podnoszą odporność na infekcje, wspomagają procesy odnowy i odtruwania ustroju, wzmacniają fizycznie. Niektóre trądziki ustępują podczas podawania wyciągów z borowiny. Korzystne jest łączenie Fibs z: witaminą B12, pantenolem i wyciągiem z aloesu (Biostymina – amp.). Wymienione preparaty można łączyć w jednej strzykawce. Witaminę B12 podawać z Fibsem co tydzień po 100 ug. Sprawdza się jako biostymulator i środek podnoszący wydolność fizyczną. Wraz z Biostyminą i wit. B12 Fibs: pobudza tworzenie czerwonych ciałek krwi, zwiększa masę mięśni, działa antyalergicznie i immunostymulująco.

D-pantenol z Fibsem dobrze wpływa na skórę i włosy. Jest to zestaw w pewnym sensie odmładzający i regenerujący. Zapobiega przedwczesnemu siwieniu włosów, może odwracać siwienie (spostrzegłem to u niektórych osób – nie zawsze jednak zachodzi proces repigmentacji włosa; proces wspomagają: biotyna, aminokwas tyrozyna, metionina i witamina F – te ostatnie podawać doustnie jako suplementy).

Kuracja Fibsem z pantenolem, biotyną, witaminą F i metioniną często daje dobre wyniki w przypadku opornych trądzików.

W przypadku łuszczycy można wypróbować tę kurację – czasem zaskakująco cofa objawy choroby, czasem jednak nasila objawy. Nie wiem, dlaczego Fibs u niektórych osób ma zdolność hamowania reakcji autoagresji immunologicznej (wtedy pomaga), a innym razem – nasila te objawy lub nie ma w ogóle na nie wpływu. Przy decydowaniu się na próby z Fibsem w przypadku chorób autoimmunologicznych trzeba być świadomym, że jest to immunostymulator, zatem może dojść do nasilenia choroby.

Fibsu i Biostyminy nie należy podawać kobietom w ciąży, bowiem mogą one przełamać tolerancję immunologiczną dla płodu i wywołać poronienie. Jest to też spowodowane wpływem na układ hormonalny i ukrwienie narządów płciowych (zwiększa ukrwienie).

Fibs w połączeniu z witaminą B12 korzystnie działa przy nerwobólach.

Borowina w kosmetyce

Borowina jest czasem dodawana do kosmetyków: płyny i sole do kąpieli, szampony, mydła. Poprawia ukrwienie skóry, aktywuje wymianę materii w komórkach skóry, pobudza ich metabolizm, wzmaga procesy detoksykacji skóry, nawilża, poprawia jej warunki termiczne, reguluje jej gospodarkę wodno-elektrolitową. Zmniejsza łojotok. Przyśpiesza ustępowanie obrzęku skóry oraz przebarwień na niej występujących. Działa przeciwbakteryjnie. Stymuluje układ odpornościowy skóry. Oczywiście to, czy tak dobroczynnie działa w kosmetykach, zależy od zawartości w nich ekstraktu z borowiny. Mała zawartość nie przynosi oczekiwanych efektów. W kosmetyce stosowane są wodne i wodno-alkoholowe wyciągi z borowiny, przy czym stężenie alkoholu nie może być wyższe niż 40 proc. Ekstrakty z borowiny są wprowadzane do: żeli, kremów, toników kosmetycznych. Korzystnie działają na skórę z trądzikiem: sterydowym, młodzieńczym, androgennym, kosmetycznym, zawodowym, łojotokowym zapaleniem skóry. Poprawiają stan skóry zmęczonej, suchej, z zaburzeniami troficznymi, a także zniszczonej rozmaitymi zabiegami lub uszkodzonej zawodowo. Borowina pobudza procesy życiowe cebulek włosowych – stymuluje włosy do wzrostu. Borowina doskonale usuwa: krwiaki, siniaki i obrzęki na skórze twarzy, pod oczami, na wargach.

Wodno-alkoholowe i wodne ekstrakty z borowiny w proporcjach 1:3 i 1:5 stosowałem doustnie w dawce 10–15 ml, 2 razy dziennie. Pobudzają one układ odpornościowy za pośrednictwem systemu GALT, działają przeciwgrzybiczo i antybakteryjnie w przewodzie pokarmowym. Poprawiają samopoczucie, wzmacniają fizycznie. Pobudzają również perystaltykę przewodu pokarmowego.

Borowina – zastosowanie

Borowina jest znana głównie z zastosowania do: kąpieli, owijania i okładów w lecznictwie uzdrowiskowym. Popularna jest kostka borowinowa iwonicka – borowina w formie wilgotnej masy w wiaderkach – oraz sól borowinowa.

Wskazania: stany zapalne i zwyrodnieniowe stawów i kości, ścięgien i mięśni, nerwobóle, przewlekłe stany zapalne kobiecych narządów płciowych i niektórych męskich, stany zapalne pęcherzyka żółciowego. Niepłodność. Skazy limfatyczne i wysiękowe z powikłaniami, krzywica, miażdżyca tętnic, nieżyty i nawracające stany zapalne układu oddechowego (w tym zatok), zatrucia metalami i lekami; skąpe krwawienia miesiączkowe, infekcje oraz stany zapalne skóry, zrosty otrzewnowe, choroba wrzodowa.

Borowinę ogrzewa się do temp. 55–60°C, a następnie rozgrzaną masę borowinową przykłada się do chorego miejsca, po czym owija całość, aby okład nie wysychał i nie oziębiał się zbyt szybko. U kobiet stosowano także tampony dopochwowe i doodbytnicze, a u mężczyzn – doodbytnicze. Leczono takimi tamponami: zapalenie jąder, prostaty, pęcherzyków nasiennych, nadżerki pochwy, upławy, stany zapalne pochwy i macicy oraz jajników. Dodatkowo były okłady były używane zewnętrznie. Możliwe jest również sporządzenie czopków zawierających ekstrakt z borowiny. Tampony borowinowe (temp. 45–50°C) wprowadzano do pochwy i odbytu na godzinę, a następnie otwory te płukano wodą o temp. 40°C.

Chłodne okłady z borowiny zalecano w leczeniu zakrzepowego zapalenia żył.

Oddziaływanie lecznicze borowiny po zastosowaniu zewnętrznym nie jest wyjaśnione w dostatecznym stopniu. Z pewnością borowina jako zły przewodnik ciepła rozgrzewa tkanki. Składniki borowiny wnikają łatwo przez skórę do krwi i limfy. Stymulują one komórki Langerhansa w skórze, które wiążą, a następnie prezentują antygeny limfocytom, np. Th. Wytwarzają także interleukinę 1. Borowina: zmienia procesy elektrochemiczne w tkance skórnej i podskórnej, zmienia ładunki, rozluźnia mięśnie, działa przeciwbólowo, poprawia krążenie krwi i chłonki. Na krążenie tkanki łącznej płynnej ma wpływ ciśnienie hydrostatyczne i lepkość borowiny. Wchłonięciu ulegają wysięki zastoinowe, prozapalne z okolic stawów i skóry, tkanki łącznej podskórnej i wokół nerwów oraz mięśni. Borowina zawiera składniki: przeciwświądowe, odkażające i przeciwbólowe. Wpływa na układ hormonalny przysadkowo-nadnerczowo-jajnikowy. Pobudza wydzielanie DHEA (dehydroepiandrosteronu).

dr Henryk Różański