Borelioza z Lyme (cz. II)

Jak powszechnie wiadomo, kleszcze przenoszą różne choroby

Najpopularniejszą, o której od kilku lat jest głośno, jest właśnie borelioza. Dlatego też podczas spacerów po lesie należy zachować szczególną ostrożność (o tym była mowa w pierwszej części artykułu).

W Polsce mamy do czynienia z następującymi chorobami wywołanymi przez kleszcze:

• borelioza z Lyme,
• odkleszczowe zapalenie mózgu,
• anaplazmoza,
• babeszjoza, tularemia, riketsjozy (stanowią one pojedyncze zachorowania).

Borelioza z Lyme (ang. Lyme disease), nazywana także krętkowicą kleszczową, jest wieloukładową chorobą odzwierzęcą wywoływaną przez krętki Borrelii. Nazwa choroby „borelioza z Lyme” pochodzi od nazwy miejscowości w Stanach Zjednoczonych, New Lyme i Old Lyme (Connecticut). To właśnie tam w 1977 roku opisano pierwsze przypadki tej choroby.

W Europie chorobę najczęściej wywołują krętki: Borrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia lusitaniae i inne, rzadziej – Borrelia dorferi, która dominuje w USA. Najwięcej zachorowań występuje: w północno-wschodnich stanach USA, Europie Środkowej, Skandynawii i w Rosji. W Polsce zakażenie przenoszą kleszcze rodzaju Ixodes ricinus i Ixodes persulcatus. Zakażona krętkami może być nie tylko skóra, ale także układ nerwowy, kostno-stawowy oraz serce. Najwięcej przypadków boreliozy odnotowano w Europie Środkowej i Wschodniej oraz w krajach nadbałtyckich. Liczba zgłaszanych zachorowań zwiększa się z roku na rok.

Kleszcze poprzez ugryzienie przedostają się do swojego pokarmu, czyli do krwi. W miejscu wniknięcia może się pojawić zmiana skórna, tzw. rumień wędrujący. W ciągu kilku dni lub tygodni zakażeniu ulega wiele narządów.

Do infekcji krętkami Borrelii dochodzi wyłącznie za pośrednictwem zakażonych kleszczy. Krętki dostają się do skóry żywiciela wraz ze śliną żerującego kleszcza. Ryzyko zakażenia zwiększa się wraz z długością czasu żerowania. Nie opisano przeniesienia zakażeń za pośrednictwem karmienia piersią ani drogą pokarmową. Nie można także zarazić się boreliozą przez bezpośredni kontakt z chorym człowiekiem czy zakażonym zwierzęciem.

Objawy i stadia choroby

Wczesne stadium choroby trwa kilka dni, a nawet tygodni. Charakterystycznym objawem jest rumień wędrujący. Bezpośrednio po zakażeniu mogą wystąpić objawy grypopodobne. Przebieg choroby jest zmienny i ma 3 stadia:

1. Wczesne ograniczone – najczęściej rumień wędrujący, rzadko chłoniak limfocytowy.
2. Wczesne rozsiane – zapalenie stawów, mięśnia sercowego lub neuroborelioza.
3. Późne – trwałe uszkodzenie zajętych narządów

Rumień wędrujący występuje we wczesnym stadium choroby. Początkowo jest to czerwonawa plamka lub grudka szybko zwiększająca obwód i przekraczająca średnicę 5 cm. Wyglądem przypomina ona pierścień z przejaśnieniem w środku. Rumień jest bezbolesny i nie swędzi.

Chłoniak limfocytowy skóry – bezbolesny, czerwono-niebieskawy guzek, najczęściej zlokalizowany na płatku lub małżowinie ucha, brodawce sutkowej lub mosznie.

Przewlekłe, zanikowe zapalenie skóry kończyn – cienka, bibułowata skóra z fioletowym przebarwieniem.

Zapalenie mięśni o łagodnym przebiegu.

Limfocytowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych o łagodnym przebiegu.

Zapalenie nerwów czaszkowych.

Zapalenie korzeni nerwowych i nerwów obwodowych.

Przewlekłe zapalenie mózgu.

Leczenie i rokowanie

Antybiotykoterapia jest podstawową metodą leczenia różnych postaci choroby, jednak nie należy w ten sposób leczyć pacjentów, u których wykryto swoiste przeciwciała. Antybiotyki podawane przez wiele miesięcy nie przyniosą korzyści, a wręcz mogą one pogorszyć stan zdrowia. Jednak odpowiednio zastosowana antybiotykoterapia (wprowadzona we wczesnych stadiach choroby) daje szansę na wyleczenie sięgającą powyżej 90%.

Stosuje się leczenie boreliozy ziołami – najbardziej znany jest protokół Buhnera, w którym wykorzystuje się zioła: Andrographis (brodziuszka wiechowata), koci pazur, rdest japoński, żeń-szeń syberyjski, kolcorośl, traganek błoniasty.

Agata Majcher

Źródło:
Paul M., Kacprzak E., Mrówka K. i inni: Choroby pasożytnicze [w:] Medycyna praktyczna, Warszawa 2018