Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych

Jest to choroba kwalifikowana do „chorób śródmiąższowych płuc” będąca częścią różnorodnej grupy nieinfekcyjnych i nienowotworowych chorób atakujących płuca.

Na alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych narażeni są ludzie poddani długotrwałej ekspozycji na wdychanie różnych cząstek organicznych lub związków chemicznych.

W 1713 roku opisano pierwszy przypadek chorego żniwiarza, czyli już wtedy powiązano wpływ czynników zawodowych na choroby płuc. W XX wieku opisano alergiczne zapalenia płuc wśród rolników oraz hodowców ptaków. Choroba najczęściej rozwija się u osób narażonych na określony antygen w dużym stężeniu.

Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych jest powszechną chorobą płuc – najczęściej występuje u rolników i hodowców gołębi, ale także wśród pracowników sektora spożywczego, drzewnego czy chemicznego, pracowników laboratoriów, ogrodników, młynarzy, kuśnierzy, operatorów maszyn etc.

Możliwe źródła patogenów:

• detergenty,
• zgniłe siano,
• pleśń z sera,
• nawilżacze powietrza,
• sauny, łazienki,
• odchody i pióra ptaków,
• odchody szczurów,
• sierść zwierząt futerkowych,
• zanieczyszczone ziarno,
• pestycydy, insektycydy,
• utrwalacze farb.

Choroba ta występuje RZADZIEJ wśród osób palących tytoń, ale wśród palaczy istnieje większe ryzyko rozwinięcia się przewlekłej choroby płuc. A przewlekła postać jest nieodwracalna.

Przebieg ostry (odwracalny)

Rozwija się bardzo szybko – w kilka godzin po ekspozycji na dany patogen.

Objawy:

• podwyższona temperatura,
• duszności,
• ból mięśni i stawów,
• dreszcze,
• przyspieszony oddech.

Objawy cofają się samoistnie w ciągu kilku tygodni, ale z każdym kolejnym epizodem następne ataki będą miały bardziej nasilony przebieg.

Przebieg przewlekły (nieodwracalny)

Choroba rozwija się w sposób dyskretny, w około 1/3 przypadków zostaje rozpoznana już w fazie nieodwracalnego włóknienia płuc, które z czasem prowadzi do przewlekłej niewydolności oddechowej.

Objawy:

• suchy kaszel, z czasem z odkrztuszaniem,
• świszczący oddech,
• duszności,
• uczucie ściskania w klatce piersiowej,
• przyspieszony oddech,
• czasami palce pałeczkowate,
• przewlekła niewydolność oddechowa.

Badania diagnostyczne

• Morfologia krwi: w postaci ostrej przyspieszone OB, podwyższona liczba leukocytów we krwi oraz granulocytów obojętnochłonnych, zwiększenie stężenia CRP (białko C-reaktywne).
• RTG i tomografia komputerowa klatki piersiowej.
• Spirometria.
• Test 6-minutowego marszu.
• Biopsja płuca.

Leczenie

Najlepszą metodą jest zidentyfikowanie patogenu odpowiedzialnego za rozwój choroby i podjęcie działań mających na celu przerwanie narażenia. Jak wcześniej wspomniano, postać ostra nie wymaga leczenia, ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni. Można stosować leczenie objawowe, jeśli na przykład wystąpi nasilenie objawów niewydolności oddechowej. W postaciach przewlekłych podaje się przez wiele tygodni glikokortykosteroidy, stopniowo zmniejszając dawki. Leczenie może być nieskuteczne ze względu na przewlekły, postępujący charakter zmian w płucach – taki stan zapalny prowadzi do zwłóknienia płuc. Nierzadko zmiany mają charakter postępujący pomimo zaprzestania narażenia i prowadzą do niewydolności oddechowej o różnym stopniu zaawansowania. Najcięższe przypadki niewydolności oddechowej leczy się objawowo, stosuje się tlenoterapię, leczenie przeciwkaszlowe oraz objawowe leczenie duszności. Pojedyncze przypadki kwalifikowane są do przeszczepienia płuc.

Rokowania

Szybkie rozpoznanie postaci ostrych, po pełnej eliminacji czynnika wywołującego, pozwalają na całkowite wyleczenie. Postać przewlekła alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych jest chorobą trwającą dłuższy czas, a jej przebieg jest różny u poszczególnych osób.

Agata Majcher

Źródło:
Choroby układu oddechowego, redaktorzy działu: E. Niżankowska-Mogilnicka i R. Krenke, [w:] „Medycyna Praktyczna”, Kraków 2018.